Речник на Патриарх Евтимий
бꙑт  
бꙑт -есмь -ес несв (1647) I. Със самостоятелно лексикално значение. 1. Съм, съществувам. ѻ схь, ꙁакала • рѣж • ѡгню прѣдава • мъю •  но єже аще хощеш, въ скорѣ ме къ желаемомѹ ѿслш, ємѹже жвѹ  двжѹ се  єсмь Нед 609v.13 н͠нꙗ стннѹю ѻбрѣтосте вѣрѹ. въ нже  прѣбывате,  стоте •  крѣпте се •  б͠ь мра бѹд съ вам Конст 438r.26 Тако глаголеть господь: потрѣблѧ мена дѡлѡмь ѡт ꙁемлѧ,  не ктомѹ тѣх бѫдеть памѧть ЙП 189.6 Същото значение и в Петк 75v.30 77r.5 77r.6 79r.7 82v.6 ЙР 8.10 9.29 10.8 16.20 16.30 18.13 ИМ 163v.5 164v.16 165r.5 165v.14 165v.31 166r.1 166r.11 166r.23 167r.26 168r.14 168v.4 168v.5 168v.6 171r.10 171r.15 171r.26 171v.6 173v.1 Филот 83.15 (2) 83.16 83.22 91.26 92.20 92.31 93.4 98.18 98.27 Конст 425r.21 425r.35 426r.20 427v.30 427v.31 428v.13 428v.25 429r.39 429r.40 429r.41 (2) 429v.1 (2) 429v.21 430r.7 430r.34 432r.3 432r.18 433r.9 433r.19 433r.23 433r.29 434r.8 436r.3 Нед 604r.7 604r.23 605r.17 605r.18 (2) 605r.30 607r.6 (2) 607r.11 608r.5 608v.7 608v.8 608v.23 608v.35 609v.25 609v.33 610v.40 (2) 611r.20 Мих 172.1 173.21 174.8 175.24 179.19 ЙП 181.13 184.12 186.12 188.13 191.7 I Никод 206.13 207.4 207.28 208.6 208.22 209.20 209.23 209.30 209.31 210.3 210.4 210.15 210.35 210.36 211.21 212.6 213.26 214.4 214.24 215.33 216.3 216.6 216.19 (2) 216.20 216.29 216.34 217.4 217.10 217.15 217.16 217.17 218.19 (2) 218.20 218.21 218.22 (3) 218.33 219.6 (2) 219.20 220.29 II Никод 222.9 222.14 222.15 222.18 223.16 223.19 223.23 224.20 Кипр 225.10 226.29 227.3 228.16 230.12 230.19 231.18 232.2 233.17 235.2 237.11 Антим 242.21 245.3 246.16 246.25 247.14 248.12 248.18 249.19 250.8 Теоф 277.2 277.4 (3) ЛЙЗ 291.21 (2) 299.1 299.5 300.20 302.32 (2) 304.8 304.11 СЙЗ 366.29 370.22 372.16 СВВ 392.32 399.2 400.24 ЛОглаш 375.1 378.19 378.22 378.26 379.24 379.25 380.26 385.27 387.29 Яков 311.26 321.12 328.1 331.2 (2) МЕ1-3 338.10 338.13 339.31 340.11 МИнд.1-2 346.1 347.2 348.30 349.3. 2. Намирам се, пребивавам. Мое ꙋбѡ жтїе по апⷭлꙋ, на нб͠сехъ естъ, ѿнѫдꙋ же сп͠стелѣ ЙР 13.26 бл͠женнѣ єленѣ въ велцѣ пеал сѹщ, ѹпрѣмѹжⷣраеть б͠ь своего архїереа юднѣ же  б͠голѣпнѣ Конст 433v.30 . Самꙿ бѡ ѻбѣтова рекь, деже єсмь аꙁь тѹ  слѹга мо бѹдеть Нед 603v.13 (2) Същото значение и в Петк 79r.7 80r.21 ЙР 7.16 7.25 10.11 11.6 12.10 13.20 13.29 14.17 14.27 15.21 17.1 17.22 23.22 ИМ 163r.27 164v.29 165r.1 166r.2 166r.6 168r.25 Филот 78.16 80.20 81.4 82.10 85.24 85.25 92.23 95.20 96.13 97.9 Конст 424v.9 426r.16 428r.6 429r.16 429v.13 430r.20 432r.10 432r.12 432r.20 432v.21 434r.13 434r.32 434r.33 434v.29 435r.21 436r.11 438r.19 Нед 605r.20 606v.17 606v.22 609v.22 611r.30 Мих 177.30 ЙП 189.18 193.25 202.10 I Никод 212.10 215.26 216.6 216.31 217.2 (2) 218.14 218.25 220.28 II Никод 224.5 Кипр 225.13 230.11 233.14 233.15 234.3 237.15 238.18 Антим 240.5 246.2 Теоф 261.18 276.10 ЛЙЗ 288.10 288.31 301.24 СЙЗ 369.10 371.25 ЛОглаш 380.24 387.10 Яков 317.28 МЕ1-3 340.11. 3. Ставам, случвам се, извършвам се, настъпвам. Ꙍ͠е нашь же єс на нб͠сеⷯ, боꙷд волꙗ твоа ꙗко на н͠бс,  на ꙁемл ИМ 164v.29 Съраженїю же ѻбомь бывш бранемь, страхь  трепеть нападе на мѹтелꙗ Конст 426v.6 въсѣх свѧтыхь того ѹгѡднк пшемь подѡбїа, не богы тѣх творѧще, н ꙗко богѡм тѣмь покланѣѫще сѧ, – да не бѫдеть сего беꙁмѣстїа ЙП 192.25 Същото значение и в ИМ 165r.15 165r.23 169r.27 172r.29 Филот 84.31 89.10 96.11 Конст 426v.22 427v.29 428v.35 430v.33 432r.4 434r.34 434v.20 434v.32 434v.38 437v.5 439r.5 Нед 605r.38 605v.38 607r.16 607r.17 610v.1 ЙП 182.19 182.28 196.18 I Никод 206.25 207.3 216.34 219.4 II Никод 221.8 223.11 Антим 249.11 249.22 Теоф 275.20 ЛЙЗ 301.1 СЙЗ 360.13 367.13 368.16 ЛОглаш 380.12 Яков 311.19 МЕ1-3 335.1 МБлаг 344.2. 4. Произхождам, родом съм отнякъде; възниквам. Ꙗко ѹбо въꙁбьнꙋвь  вдѣнїа слꙋ расмотрвь, раꙁѹмѣ ѿ б͠а быт ꙗвлнное ИМ 163v.27 наетꙿ же въпрашат ю кто  ѿкѹдѹ ес,  каковыхь сълѹ се родтел Нед 605r.40 же ѡт ꙁемлѧ прѧтаго ловѣка дѹшеѫ мысльноѫ  ѡбраꙁомъ свомъ бож(ь)стъвнымъ поьтъ, ꙗко да же ѡт тебе бывшоѫ царствꙋетъ тварїѧ  съблюдаетъ мръ прѣподобїемъ  правдоѫ МЕп 341.5 Същото значение и в Петк 78v.6 ИМ 165v.27 165v.29 167r.19 167v.3 Конст 431v.32 ЙП 186.13 I Никод 206.26. // Направен съм от нещо. Покланꙗем же се ѡбраꙁꙋ ьⷭтнаго кртⷭа аще  ѿ ные вещ бѹдеⷮ. не вещь потающе, да не бѹдеⷮ. нь ѡбраꙁь ꙗко х͠во въѡбраженїе ИМ 166v.26 Крⷭть же пакы ѿ ꙗковы же аще бѹдеⷮ вещ сѹщь, не прьвѣе потаете аще не крⷭтте тогѡ ꙗко л͠ка ИМ 170v.3 . 5. В съчетание с име. a) Принадлежа, притежание съм на някого, присъщ съм. бжтⷭьвнаго бѡ промысла дѣло се быт непщꙋѫ, єже  по съмрът прпбⷣное твое тѣлѡ вьнѧтръ вь невьхѡдмыⷯ вьхѡдт Петк 81v.15 . Не къ семѹ, рее, онѡ реемь, ꙗко ѹма ꙁртелное же  раꙁсꙋдтелное свойствьно ст(ь) боговдные дѹше, єлма  бож(ь)ствное въ схь раꙁѹмѣваемь I Никод 216.23 Невъꙁдръжанїе же, дръжавѹ мѹжьства погѹбльшее, побѣжденныхь ст(ь)  ꙁаꙁорныхь ѡт родь Антим 247.1 Същото значение и в Петк 76r.1 ЙР 12.2 ИМ 171r.24 171v.2 I Никод 205.8 219.5 ЛЙЗ 301.25 СЙЗ 359.16 371.26 Яков 329.10 СВВ 391.9 393.23 400.5 ЛОглаш 387.11. b) За означаване на време, срок.  тамо мало пожвш врѣме, къ лѹьшї  неконаемѣ прѣде жꙁн, лѣтѡⷨ сѹщ нѣгде ѡсмьдесетⷨ въса по нꙋ  добрѣ ѹправльш Конст 435r.37  се Елсаветꙿ, ѹжка твоа, ꙁаеть въ старост,  се мѣсець шестый сть й I Никод 212.20 Іѡакїма  Анны, свѧтаго, емѹже ест(ь) д(ь)нь,  въсѣх свѧтых, хже молтвам посѣт нас, боже ЛЙЗ 287.9 Същото значение и в МИнд.1-2 347.4. c) За име, название – казвам се, наричат ме.  въ прходещѹю нѡщь, ꙗвше се ємѹ петрь  павль х͠в апⷭл гл͠юще, мы̏ єсмы петрь  павль ѿ б͠а послан дат тебѣ сп͠сное кр͠щенїе Конст 427r.28 дъщ же его бѣшекѡнстантіа, жена лкнїева Конст 424v.17 d) Служа някому като някакъв или за нещо н͠нѣ ꙋбѡ влⷣце прⷣѣстан м ꙋбѡѕѣ,  бѫд м съпѫтнца. наставнца. ѻкръмтелнца даже до кѡнца жꙁн моеѧ Петк 78r.14 Еже аще не, въ скорѣ шед, въꙁмеш, ѕвѣрем тъ сладкаа бѫдеть сънѣд(ь) ЙР 10.31 єгда въсака болѣꙁнь  пеаль въꙁдыханїе ѡтбѣгнеть, н въ тоже потрѣбнаа намь таковаа бѹдѹть орѹжїа I Никод 216.5 Същото значение и в Филот 82.13 94.8 ЙП 185.7 193.21 Кипр 235.6 Теоф 276.15 ЛЙЗ 303.10 СЙЗ 364.15 ЛОглаш 376.6 384.12 384.26 386.15 Яков 316.13 324.22 326.20 332.10. сꙑ Като прил. Съществуващ, присъстващ, който е. съ нм же бѣше послѣдьствѹѧ  гѹменъ обтѣл прѣподобнаго  въс сѫщї под нмь мнс ЙР 24.26 Томѹ же въсѣьскы ѡтмѣтаѫщѹ сѧ рад сѫщѫѧ ємѹ нщеты  ѹбожьства, клѧтвам ѹтвръдшѧ того ЙП 188.8 Съраженїю же ѻбомь бывш бранемь, страхь  трепеть нападена мѹтелꙗ  на сѹщее съ нмь во Конст 426v.7 бѫдꙑ Като прил.  Който ще настъпи, предстоящ, бъдещ. не бѣ тѡ тамо попеенїе ѻ съпрѫгѡⷯ вѡлѡвъ. нⷤ ѻ ꙁлатѡꙋꙁнⷣыⷯ конеⷯ. не ѻ ѡдеждаⷯ  постелⷯѣ. не ѻ домѡхъ  рабынⷯѣ, нѫ ѻ д͠шевномь ѻщен. ѻ ѿвѣтѣ бѫⷣщаⷢ сѫда Петк 77r.9 Бѹд свѣта  д(ь)не сынь, ꙗко да бѹдѹщее т полѹш наслѣдїе Кипр 236.13. Благод(ѣ)тїю дѹха ѡбогат се, славнаа,  славꙋ бꙋдꙋщꙋю вьжделѣвь, прснопомнмаа, вѣньцы прїеть бесьмр(ь)тїа Теоф 257.22 Същата употреба и в ЙР 20.10 Нед 609r.9 Кипр 235.29 236.20 СЙЗ 367.10 ЛОглаш 379.8 379.9 Яков 314.12 МЕ1-3 337.18. бѫдѫщꙗ жꙁнь Вж. Филот 83.13. бѫдѫщ вѣкъ Вж. ЙР 18.16 ИМ 162r.6 Конст 435v.20 Кипр 230.16 ЛОглаш 389.18 Яков 320.17. бꙑвꙑ Като прил. Станал, случил се, бивш, който е бил. двлꙗаше се цр͠ь ѻ бывшемь вдѣнї,  въсь въ ѹжасѣ прѣпровод дн͠ь Конст 426r.29 Сце же юдесеⷨ б͠ь напрасныⷨ прѣмѣннїемь ногда бывшаго влъка въ ѡве прѣтвор Конст 432r.33 многохѹлныѧ ꙁрее глаголы, не мало же  прѣжде бывшѧѧ царѧ же  патрїархы ѹнж, неꙁьтены досады на нѧ ꙁрекь ЙП 188.28 Същата употреба и в I Никод 218.6 Яков 324.33. сѫщее, сѫщаꙗ Като същ. ср. ед. мн. Съществуващото; това, което е. ѹмысл съвѣтъ благъ, расто сѫщаатого въ рѫкы ѹбѡгых. ѡтдасть  кесарев кесарева ЙР 8.10 Нѫ Іѡаннъ нкакоже на сѧ надѣѧ сѧ бѣ, нѫ на бога, ожвлѣѫщаго мрътвыѧ  нарцаѫщаго не сѫщаа ꙗко сѫщаа ЙР 14.26 (2) нже паметнаго дѣйствїа къ сѹщїхь хѹдожьствѹ потрѣбѹеть кто (вдмое бѡ єже помнат не трѣбѹеть) I Никод 218.12 Същата употреба и в I Никод 218.20 218.21 218.22 219.27 Кипр 237.6. сѫщ Като същ. м. мн. Присъстващите; тези, които са. Цр͠ь же  вьс Сѫщї съ нмъ, пѣш дѡшѫ ѿ грⷣа на етыр пъпрїща Петк 80v.25 цр(ъ)ковꙿ ѹмр, мръ съблюд, стадо ѡград, недѫжныѧ сцѣл, сѫщѫѧ въ пѹстынѣх ѹтѣш ЙП 202.19 Ѧже въ темнцах  рѹдах  ꙁатоенїх  гѡркыхь работах  въ въсѣкой скръб  нѫжд  ѡбꙿстоан сѫщх помѣн, боже ЛОглаш 384.15 Същата употреба и в Петк 81r.26 ЙР 15.17 ИМ 163r.3 173r.10 Конст 424v.24 425r.29 426r.26 426v.37 435r.40 Мих 173.4 Антим 241.24 Теоф 258.10 259.11 259.17 260.21 264.4 270.3 Яков 326.23 МЕп 342.23 342.24 МИнд.1-2 348.19. сѫщ въ воньствѣ Войници, воини. Сѹщїхꙿ же въ вонствѣ наѹ сце Конст 435v.11 бѫдѫщее, бѫдѫщаꙗ Като същ. ср. ед. мн. Бъдещето; нещата, които ще се случат в бъдеще. аще нбⷭны ѹбѡ мѣл бхѡⷨ єꙁыкь, въ лѣпотѹ бѹдꙋщаа ѡна скаꙁовал быхѡⷨ ИМ 162r.12 Подвгн на молтвѫ же д(ь)несь праꙁднѹемаго ѡтца, ꙗко да въ молбѫ подвгнеть въсѧ своѧ съсѣды  дрѹгы ѡкръстныѧ, (...)  прѣподобнѫѧ Параскев  царствовавшѫѧ ꙁде  н(ы)нѣ въ бѫдѫщемь царствѹѫщѫѧ Ѳеѡфанѫ ЙП 201.33 Смѣжай о сво ѡт сѹетныхь, быстрѣ же съꙁръцѹй ѹмныма ома бѹдѹщаа Кипр 236.19. Същата употреба и в ЙП 181.18 СЙЗ 359.27. бꙑвъшее, бꙑвъшаꙗ Като същ. ср. ед. мн. Станалото, случилото се.  ꙗко тѣх постже  бывшее покаꙁавь, сътекше сѧ ѡн, растръгѡшѧ тъ ѡт рѫкѹ его ЙР 14.2 . Лѹкаваа же ѻна сънмца  крьвь пролїат готоваа. ꙗко ꙋвѣдѣше бывшее, недоꙋмѣваахѹ ИМ 168v.3 Сце  ꙁдѣ не достоть комѹ ꙗже нѣкогда по съмотренїю бывшаа, ꙗкоже прѣдрекохомь, въ срѣдѹ прводт Кипр 229.16. II. Спомагателен глагол. // Копула. 1. В съставно именно сказуемо. Съм. ꙗко аще  до полꙋ моегѡ потрѣбꙋѫⷮ цртⷭвїа, вьсѣ готѡвъ есмъ ѡтдат • аще манїа. аще ꙁлатѡ, аще сребрѡ. аще бсры. аще каменїе ъстное, вьсѣ ꙋсръдствꙋѫ дат Петк 80r.27 Се ꙗвѣ покаꙁахѡⷨ стнꙋ, ꙗко б͠ь нб͠с  ꙁемл  въсе твар ⷭ творць ИМ 165r.19 рав, ты̏ ес с͠нь б͠жї. ты̏ ес ц͠рь іи͠лвь Конст 429v.7, 429v.8 Същата употреба и в Петк 74r.8 74r.19 74r.27 74v.4 74v.10 74v.14 74v.19 77r.18 78v.6 79r.24 80r.7 80r.25 80v.1 81r.3 81r.23 81v.6 81v.6 81v.12 81v.17 82r.28 82v.5 82v.6 ЙР 5.14 6.4 6.5 7.15 7.17 7.20 7.21 9.10 10.7 10.18 10.28 14.29 14.32 15.8 15.16 18.19 19.25 19.26 19.31 19.32 20.1 20.8 ИМ 162v.9 163r.5 163r.18 163v.14 164r.26 164v.19 164v.26 165r.2 165r.15 165v.9 165v.12 165v.13 165v.17 (2) 165v.19 165v.24 166r.1 166r.8 166r.21 166r.22 (2) 166r.25 166r.30 (2) 166v.4 166v.8 166v.10 166v.18 167r.16 167r.23 167r.31 167v.4 167v.13 168v.26 169r.7 169r.9 169r.10 169r.11 169r.14 169r.25 169v.2 169v.5 170r.5 170r.31 170v.18 171r.6 171r.13 171v.10 171v.14 (2) 172v.2 172v.25 174r.24 174r.26 Филот 78.8 79.18 80.16 82.6 82.18 82.31 84.20 84.21 89.28 90.14 90.26 91.9 Конст 424r.9 424v.16 424v.40 425v.30 426r.7 426v.1 428v.11 428v.31 429v.11 430v.14 430v.27 431v.12 432r.30 432v.27 433v.29 435v.21 437r.2 437r.34 437v.17 437v.39 Нед 604r.3 604r.31 605r.11 605v.7 605v.14 605v.16 606v.31 606v.38 606v.41 607v.4 607v.19 608v.5 608v.10 608v.11 610v.7 610v.17 610v.22 610v.30 610v.33 611r.9 611r.19 611r.20 611r.23 611r.29 Мих 171.20 171.22 171.23 171.24 171.25 172.8 (2) 176.16 179.3 179.17 ЙП 183.21 187.26 188.16 190.20 190.30 190.35 191.30 192.1 193.19 193.23 194.1 194.24 194.32 199.10 I Никод 206.32 207.13 207.25 206.8 207.2 209.28 210.8 210.16 210.25 (2) 210.26 210.29 210.32 210.36 212.5 214.10 215.14 215.29 216.26 217.6 217.8 217.34 218.6 218.8 218.24 219.9 219.15 219.29 219.30 219.32 220.2 220.7 220.9 220.28 220.29 220.31 II Никод 222.3 222.22 224.4 Кипр 225.14 226.6 228.15 (2) 230.29 231.1 231.2 233.23 235.11 235.17 236.2 236.12 237.7 237.21 238.2 238.22 Антим 241.20 241.31 242.3 (2) 242.4 242.9 242.14 243.10 243.19 243.20 243.21 244.10 244.17 244.18 (2) 244.19 244.26 245.19 245.20 246.6 246.10 246.24 247.30 248.6 249.7 249.14 249.19 249.20 249.21 250.1 251.8 Теоф 257.27 265.31 266.4 266.8 266.27 275.16 276.30 277.2 277.5 277.7 ЛЙЗ 283.4 284.6 286.14 286.18 290.21 292.4 293.5 294.21 303.2 303.5 305.4 СЙЗ 360.3 360.19 361.11 362.1 363.9 364.14 366.17 367.4 367.6 367.23 367.24 367.26 368.8 368.11 373.10 373.28 СВВ 391.29 392.31 (2) 394.6 394.30 395.24 397.6 397.17 398.7 398.15 399.14 400.18 401.20 ЛОглаш 376.5 377.5 377.10 378.28 379.4 381.4 381.5 381.16 381.21 384.23 386.9 386.24 388.28 Яков 310.12 312.27 313.21 314.18 316.26 317.1 317.17 318.6 318.23 320.15 320.19 322.2 322.6 322.26 322.34 326.31 326.34 329.18 329.28 (2) 332.16 МЕ1-3 336.2 336.11 336.15 339.6 МБлаг 345.14 МИнд.1-2 347.3 348.16 348.19 350.2. // С деятелно причастие. Съм. такѡв ꙋбѡ сѫще ѻн,  такѡвыⷯ дѡбрѡдѣтѣле дѣлателе бывше, ѻбѡмъ ѻтрѡѧтемъ спⷣбшѫⷭ быт ѡц͠ Петк 75v.7, 75v.8 макарїю бѡ сѹщѹ тогда ієрⷭлмꙿскомѹ єпⷭкопѹ, съ многымьмолнїемь сїю върѹ слѹжбѹ Конст 432v.6 Покаꙁа се ѹбѡ ѡт повелѣныхь, ꙗко под съгрѣшенїемь бывь двоебраїе, да прїемлт ꙁапрѣщенїе Антим 247.11 Същата употреба и в Петк 75r.16 75v.4 78v.29 79r.1 79r.2 80v.9 ЙР 7.18 7.20 8.7 17.17 ИМ 162v.10 162v.24 164r.10 168r.6 168r.10 168v.7 168v.12 170r.17 171r.5 172v.30 Филот 79.8 80.22 82.18 81.19 95.24 99.3 Конст 424r.10 425r.30 425r.33 425r.39 425v.18 426r.5 427v.3 428v.18 428v.21 429v.3 431r.23 431v.16 432r.21 432r.27 433v.40 435v.5 436r.19 Нед 604v.13 604v.40 605v.31 606v.8 606v.17 608r.31 Мих 173.15 174.8 ЙП 186.15 188.5 188.24 189.22 190.14 192.7 201.30 I Никод 212.23 212.28 214.22 (2) 215.6 215.27 218.7 (2) 218.35 218.36 219.8 II Никод 222.9 224.8 Кипр 232.3 232.27 233.3 Антим 240.18 243.3 247.17 Теоф 257.25 259.15 267.28 268.28 СЙЗ 367.6 ЛОглаш 380.19 380.21 Яков 310.10 311.3 312.19 330.17 330.30 331.9 МЕп 341.10. // С инфинитив. Съм. Сего рад  аг͠гел, на бож(ь)ствнѣмь Хрстовѣ рождъствѣ ѡбщее ꙁвѣствѹѫще быт ѡбомь веселїе, слава въ вышнх въꙁываахѫ богѹ  на ꙁемл мрꙿ ЙП 184.21 Творца ѹбѡ тваремь, собою сплънꙗюща въсаьскаа, вѣрѹем того  промыслтелꙗ быт  хрантелꙗ съдѣтелꙗ I Никод 208.29 Прїм, боже, молтвѫ нашѫ  сътвор нас достойны быт СЙЗ 363.3 Същата употреба и в Петк 74v.17 75v.9 77v.16 80r.24 ЙР 10.1 10.3 10.16 11.21 18.10 ИМ 164v.15 164v.23 164v.25 168r.24 171r.19 171r.23 Филот 84.29 85.3 86.13 88.16 90.21 90.29 94.25 Конст 424v.26 (2) 425r.14 427r.27 431v.41 434r.13 437r.26 439r.31 Нед 606v.2 606v.3 607v.41 611r.31 ЙП 188.21 190.20 I Никод 208.8 210.18 211.14 211.19 211.20 212.17 215.9 217.33 218.8 Кипр 231.5 Антим 243.8 244.15 244.30 248.14 ЛЙЗ 283.4 СЙЗ 364.2 365.25 СВВ 397.29 ЛОглаш 375.6 375.12 377.7 380.18 388.14 Яков 314.7 318.14 334.3 МЕ1-3 339.3 339.16. 2. В безлични изрази с наречие или адвербиализирано съществително име. Съм. не велм юдно бѫдеⷮ н же дръꙁостно аще  дх͠ꙋ твоемⷹꙗже къ провѡжⷣенїꙋ съѿслемь Петк 82r.8 велко бѻ беꙁꙋмїе ⷭ єже вѣдѣт комꙋ стнѹ  не пртѣкаткъ н ИМ 172r.6 Невъꙁможно бѡ ст(ь) намь вѣдѣт прѣнебесныхь ѹмѡвь танꙿства  светѣйшаа тѣхь съвръшенїа, аще не нѣгде рееть кто єлка рад тѣхь нас, ꙗко своа добрѣ вѣдѣт богонаелїе наѹ I Никод 207.19 Същата употреба и в Петк 80r.14 ЙР 6.15 16.1 19.16 ИМ 162r.17 167r.15 170r.16 Филот 80.25 89.15 89.25 89.26 93.7 Конст 425v.36 431v.14 431v.36 432r.6 432r.7 ЙП 184.26 191.1 I Никод 213.14 213.23 II Никод 223.14 Кипр 231.3 231.16 238.17 Антим 240.16 241.4 СЙЗ 359.1 ЛОглаш 381.4 Яков 321.16 332.27. // За образуване на сложни форми на глаголите (за времена, залози и наклонения). 1. За перфект и плусквамперфект. a) За перфект. тебе рѡд л͠ьст бл͠жѫть, ꙗⷦ своемꙋ послѣдовала ес женхꙋ Петк 81r.25 Ересемь въстанїа ѹтоллъ єс ИМ 174v.20 Владыко господ, боже нашъ... пославый прѣсвѧтый свой дѹхь на свѧтыѫ своѫ апостолы  ѹенкы  тѣхь ѡгньным ѡбѡстрвь ѧꙁыкы, емꙋже ѡбещнкы  нас, грѣшных  недѡстойных рабь свох, покаꙁаль ес тебѣ молѧ сѧ МЦ 353.13 Същата употреба и в Петк 81v.25 82v.16 ЙР 15.12 ИМ 174v.19 174v.21 174v.22 (2) 174v.23 (2) 174v.24 (2) 174v.25 174v.29 174v.30 Филот 83.19 86.21 Конст 431r.12 433v.41 Нед 604r.36 607r.24 607r.26 (2) Мих 171.4 172.19 172.20 175.7 175.9 (2) 175.10 177.8 177.11 ЙП 184.17 184.18 186.17 188.18 190.6 190.15 I Никод 205.5 209.23 211.3 Кипр 225.6 225.7 226.23 228.3 231.25 233.25 237.2 Антим 240.15 244.20 248.27 Теоф 257.3 257.32 259.12 259.15 260.1 260.2 260.14 260.15 261.12 262.16 262.28 265.7 265.19 265.21 266.1 266.2 266.5 266.16 266.25 266.26 267.1 267.17 267.30 268.6 269.2 269.7 270.26 271.18 271.27 272.10 272.14 273.12 273.20 273.22 ЛЙЗ 285.9 285.17 285.19 287.19 СЙЗ 363.6 364.15 364.17 367.8 367.15 371.32 Яков 313.10 314.3 317.2 317.3 317.26 321.4 322.5 322.11 323.21 325.18 325.32 327.28 329.27 331.14 СВВ 401.6 ЛОглаш 375.5 376.5 376.6 376.7 379.27 380.7 380.9 (2) 380.11 380.13 (2) 380.15 382.7 385.22 386.8 386.25 388.12 МЕ1-3 337.15 МЕп 341.8 342.7 343.3 МБлаг 344.5 345.3 МИнд.1-2 346.4 346.5 346.9 346.10 346.17 348.24 348.25 350.1 МС 351.19 352.2. b) За плусквамперфект. Бѣ бо слышаль то краль о двных  велкых прѣподобнаго юдесехь ЙР 21.28  въ ѹтрѣ д͠нь поде сергїе деⷤ послаль бѣше пса. нкомꙋ же ѹбѻ срѣтшꙋ єго, ѻскръб се ѕѣлѡ ИМ 171v.22 Въсе бѡ бож(ь)ствное псанїе до конца ꙁвыкла бѣше , богобоаꙁньнѣ вѣщаѫщ, въсѣ въ богораꙁѹмїе првлаааше Филот 87.24 Същата употреба и в ИМ 172r.13 172v.23 173v.11 Конст 426v.10 431r.2 431v.8 433v.20 434r.30 437r.29 I Никод 210.21. 2. За футур и футурум екзактум. Аще бо малакыѧ ѡт царствїа божїа ꙁгонт Павель велкый, то ѹбо рекѫт, же съ ным тѣлом бѫдѫт съгрѣшл? II Никод 222.30 3. За кондиционал.  наа же прѡаа ꙗже къ съмренїꙋ послашѫ. ѻбѣщаваѫщеⷭ  ꙁвѣствꙋѫще  своѫ ѿдат д͠шѫ аще мощно бѝ Петк 80v.5 ꙗкоⷤ  курь манꙋлоꙷ ц͠рю грьⷱскомꙋ, въ малѣ не ѿпаст ѿ бл͠гоьствые нашее вѣры. аще не бл͠женнымь іларїѻнѡⷨ ѹкрѣплнꙿ б догмаⷮскым словесы  ѹтвръжⷣень ИМ 172r.16 Аще сїа стнна быт вѣровал бх. ꙗже глаголеш, съ радостїѫ то сътворл бх Филот 84.29, 84.30 Същата употреба и в Петк 77r.24 ЙР 5.4 5.7 7.1 7.2 ИМ 162r.11 162r.12 165v.12 166r.3 166r.4 167r.29 (2) 167r.30 167v.21 167v.22 Филот 80.26 87.18 Конст 431v.24 436r.3 437v.21 Нед 609v.6 609v.7 609v.8 I Никод 206.20 211.23 211.24 Антим 244.29 244.30 250.7 250.8. 4. За образуване на сложни страдателни форми (пасив). нѫ спⷣб мѧ съ дръꙁновленїеⷨ прѣⷣстат твоемꙋ страшномꙋ прѣстѡлꙋ, ꙗко блⷭвень ес въ вѣкы вѣкѡмъ амн Петк 78v.2 не ѻстав мене єднꙋ беꙁеднꙋ ꙗвт се въ рѡдѣ моⷨ. ѕѣлѻ бѡ пеалїю сънѣдаема єсмь,  поношенїе беꙁедїа ност не могꙋ ИМ 162v.16 Е влⷣкѡ въсѣхь, прклон ѹхо твое  ѹслыш ме. к тебѣ бо прврьжена єсмь ѿ ложеснь Нед 609r.23 Същата употреба и в Петк 74r.3 75v.25 76r.3 76r.4 76v.1 76v.3 76v.5 76v.6 76v.12 77r.19 77v.26 78r.30 78v.5 78v.18 78v.22 79r.10 79r.14 79v.7 81r.11 82v.9 ЙР 6.7 7.10 7.22 8.3 11.27 11.29 13.13 13.32 15.7 15.15 15.18 16.27 18.12 19.26 19.28 21.8 21.11 21.17 21.18 21.20 21.21 22.16 22.32 23.9 25.3 ИМ 162r.2 162r.9 162v.31 163v.30 164v.14 165v.24 167v.2 167v.7 167v.8 167v.11 167v.13 168v.20 168v.31 169r.1 169r.2 169v.1 169v.8 170r.27 171r.16 171r.19 171r.27 171r.29 171v.21 171v.22 171v.26 173v.15 173v.23 (2) Филот 79.4 79.11 79.15 80.10 81.5 81.7 81.28 81.29 82.17 83.10 85.7 86.27 86.28 87.11 87.15 87.27 88.21 90.23 91.1 93.3 93.10 93.14 93.15 93.16 (3) 93.18 93.19 93.20 94.17 94.19 96.26 97.16 Конст 424r.32 424r.42 424v.1 424v.5 424v.6 424v.10 424v.15 424v.22 424v.38 425r.2 425r.29 425v.12 425v.14 425v.15 425v.18 425v.25 425v.26 425v.29 426r.8 426r.10 427r.26 427v.9 427v.24 427v.27 428v.1 428v.19 428v.20 428v.24 428v.30 428v.31 430r.14 430r.34 430v.29 430v.34 431r.26 431r.40 432r.20 432v.10 432v.18 432v.19 432v.32 432v.40 433r.17 434r.15 434r.16 434r.18 434r.26 434v.9 434v.25 434v.35 434v.36 435r.15 435r.16 435r.28 435r.34 436r.6 437r.23 437r.27 437r.33 437r.35 437r.41 437v.26 437v.37 437v.41 438r.10 438r.34 438v.31 439r.2 439r.9 Нед 603v.27 603v.42 604r.1 605r.22 605r.27 605v.37 606r.1 606r.4 606r.8 606r.29 607r.23 607r.27 607r.28 607v.8 608r.12 608r.35 608v.9 609r.23 610r.10 (2) 610r.36 610v.28 Мих 171.10 172.17 172.18 173.16 173.21 173.27 174.5 175.27 177.5 178.6 179.10 180.5 ЙП 182.30 182.32 183.3 184.11 184.33 184.34 184.36 185.12 185.13 185.15 185.16 185.17 186.3 186.24 186.26 188.12 188.14 189.7 189.9 189.10 190.18 190.24 190.29 190.32 190.34 191.9 192.16 192.19 194.11 195.9 197.9 199.4 199.6 201.2 202.2 I Никод 206.23 206.30 206.33 207.1 207.7 207.11 207.24 208.18 209.1 209.9 209.25 209.33 211.12 211.20 212.14 214.26 216.28 218.26 219.7 II Никод 222.17 223.23 224.17 Кипр 226.20 228.23 229.13 229.14 235.16 236.5 237.7 237.12 238.5 Антим 242.21 244.17 244.20 245.7 245.8 245.14 246.1 246.10 246.12 246.21 247.25 248.6 (2) 248.7 248.9 248.16 248.23 248.25 250.3 Теоф 268.17 270.27 271.2 272.23 276.4 276.15 276.22 276.29 ЛЙЗ 290.22 292.12 292.18 292.26 294.1 298.8 305.27 СЙЗ 365.3 365.5 368.3 372.10 373.23 СВВ 390.11 391.1 391.18 394.25 398.10 ЛОглаш 374.5 376.21 376.22 378.8 380.5 380.34 387.22 389.10 Яков 310.20 310.28 311.19 312.3 313.6 317.16 320.8 320.27 329.23 331.12 333.7 331.22 333.16 334.6 МЕ1-3 340.1 340.8 МБлаг 345.24 МИнд.1-2 348.23 МЦ 354.5. // С деятелно причастие (при перифразиране на лични глаголни форми за означаване на обичайно действие или подчертаване на съдържанието на глагола).  бѣ повнѹѫ сѧ тѣмь въ всемь  длъжнѫѧ въꙁꙿдаваѧ ьсть ЙР 7.23 Крⷭть же пакы ѿ ꙗковы же аще бѹдеⷮ вещ сѹщь, не прьвѣе потаете аще не крⷭтте тогѡ ꙗко л͠ка ИМ 170v.3 Аще єдна есть сть дѣвьствѹе, како глаголють нѣцї, ꙗко ова ѹбѡ вѣнавает се на главѣ Антим 249.8 Същата употреба и в ЙР 9.3 9.31 12.25 13.7 14.15 14.25 17.10 22.14 22.16 24.24 ИМ 163v.6 Филот 84.6 Конст 426r.2 427v.12 435r.22 436v.34 436v.39 Нед 605r.39 606v.14 ЙП 184.35 Кипр 227.15 231.14 236.4 Теоф 276.13. бѫд Така да бъде, нека е така, дори и да е така. Къ нм же блажены ѿвѣща іларїѻнь. бѹд ꙗко ѡпрѣснокъ бѣше хлѣбъ ѡнь, єгоⷤ х͠с въ врѣме ѻнѡ тѣсноты рад врѣменные въꙁемь ИМ 169v.5 съ блаженноѫ Фїлоѳеѫ въндете въ небесный рътѡгъ, егоже ѹготова богъ любѧщїмь его, егоже бѫд въсѣмь намь полꙋт благодѣтїѫ  ловѣколюбїемь господа нашего Ісѹса Хрста Филот 99.21 бѹд же  тебѣ подражателю быт бл͠гоъствѣшомѹ кѡнстантінѹ •  съ нмь вѣныхь насладт се бл͠гь Конст 439r.31 Същото значение и в Конст 439r.33. бꙑт с инфинитив Възможност, необходимост да се извърши действието, означено с инфинитива.  бѣ нѣкако вдѣт же въ ꙁлѡбѣ хвалѧщаго сѧ велм ꙁъмі̇а Петк 77r.30 а же ꙁде мене ѡтьство въсптавꙿшее  град, не ваше ест(ь) раꙁѹмѣт ЙР 13.28 Моѵс тако рее: Въ нхь нѣсть прложт,  ѡт нхь нѣсть ѡтт Антим 242.17, 242.18 . Същото значение и в ЙР 6.23 14.28 ИМ 172v.11 Конст 424v.12 426v.13 426v.24 433r.2 435v.33 437r.37 438r.39 Нед 603v.23 Мих 171.12 175.10 I Никод 210.5 210.9 210.30 211.22 217.10 Кипр 231.6. альнъ бꙑт Вж. ЙР 17.17. подъ бракомь бꙑт Вж. Петк 82r.2 Антим 249.10. беꙁ вѣст бꙑт Вж Мих 174.24 ЙП 189.3 I Никод 216.3 Кипр 227.18 Теоф 260.2 МИнд.1-2 346.10. годѣ бꙑт Вж Кипр 226.25 227.5. довольнъ бꙑт Вж. Конст 432v.27. въ дѣвьствѣ  бꙑт Вж. II Никод 223.7. жвъ бꙑт Вж Антим 242.13 МИнд.1-2 347.2. клюмо бꙑт Вж ЙР 7.10. 74r.8 74r.26 74v.14 7.10. млоствъ бꙑт Вж. Нед 606v.41 СЙЗ 363.9 СВВ 397.29. въ себѣ бꙑт Вж. ЙР 22.18. отъ срѣдꙑ бꙑт Вж. Конст 428v.9. трѣбѹѧ бꙑт Имам нужда от нещо, искам. аще бѡ  нтоже нашⷯ трѣбꙋѫ естъ, нѫ мы длжнаⷢ елко по слѣ не ѻставлѣем сѧ Петк 82r.10 Сї тебѣ, ѡ блажене, ѡт нас дарь, сїе прношенїе. Нтоже бѡ нашх трѣбѹѧ єс, въ нетлѣннѣ бѡ жвеш жꙁн, деже въсѣх веселѧщх сѧ єст(ь) жлще ЙП 202.9 Богь же єднь нтоже ѡт схь трѣбѹе ст(ь) I Никод 208.31 достоно естъ Вж. Яков 321.16. еже естъ Вж. Нед 608v.4 ЛЙЗ 300.10. естъ же егда Понякога. не прѣстааше въсѣъскы тѡгѡ ѻскръблѣѫ, ѻвогда ꙋбо ꙋнынїемъ. ѻвѡгда же лѣнѡстїѫ. єстъ же егда  страхѡванм, мнѡгажⷣ такожⷣе  првдѣнм ЙР 12.1 трѣбѣ естъ Вж. II Никод 222.5. да не бѫдетъ Дано не се случва. Да не дава Господ. а ꙗко древнї ꙁакѡⷩ бжⷭтьвꙿнь ⷭ  нб͠снаго б͠а, въꙁываⷮ павль стнѣ проповѣднкь гл͠. то ꙋбо реⷱмь. ꙁаконꙿ л грⷯѣ; да не бѹдеⷮ ИМ 166r.10 павлꙋ апⷭлѹ гл͠ющꙋ. мнѣ же да не бѹдеⷮ хвалт се, тькмо ѡ кртⷭѣ г͠а нашего і͠с х͠а, мже мнѣ мрь распет се  аꙁь мрꙋ ИМ 166r.19  покланѣѫт сѧ ловѣц  потаѫть, не богы кѡны твѡрѧще, – да не бѫдеть, – нѫ памѧтьѡбраꙁомь напсѹѫще ЙП 194.9 Същото съчетание и в ИМ 166v.26.