Речник на Патриарх Евтимий
прьвъ  
прьвъ числ ред. прил (84) I. Числ. Пръв, първи. ꙗко ѧдѡлюбва бѡ м͠т, любоѧⷣнѣ слаⷣцѣ прїмеш  послѣднї ꙗкоⷤ  пръвы даръ Петк 81r.8 Н третї̆ нь втораго лѹьство, нже вторы̆ пръваго, нъ въсакь которыждо нь въ своемь светѣмь слѹжбонаелї прѣбываеть I Никод 207.5 Ѡбае ꙁвѣщенїа болшаго рад  се прложть Нїке̆скаго пръвьго събора правло к꙯: Кипр 231.13. Същото числ. и в Петк 76r.15 ИМ 170r.6 Конст 427r.41 431r.20 431v.3 435r.25 435r.27 436r.32 436r.33 437r.17 437r.20 Нед 608r.1 I Никод 206.1 206.7 207.1 207.7 207.28 209.32 208.5 209.31 211.4 211.5 211.8 211.18 211.21 211.27 211.30 212.12 Антим 242.6 243.10 243.21 244.1 244.5 244.9 244.12 244.14 244.15 245.26 247.16 247.26 248.4 248.13 248.26 251.5 Теоф 262.15 ЛЙЗ 288.11 303.4 СЙЗ 358.18 СВВ 392.23 392.25 ЛОглаш 375.3 Яков 308.18 333.22 334.15 334.25 МЕп 341.10. II. Като прил. 1. Първоначален. не дѹш подобнѣ по прьвомѹ то ѹстроенїю, ꙗкоже рееть кто,  послѣднмѹ належещ I Никод 217.18 аще л по недѹꙃѣ ѹстрабет се  въ прьвѹю свою прїдѹть крѣпость, пакы прѣдреенное хрант ꙁапрѣщенїе до ѹрееннаго врѣмене Кипр 233.29. таже  падша сѧ ꙁавстїѫ лютоѫ  прѣльстїѫ лѫкавааго ѕвѣрѣ въ пръвѣмь достоньствѣ  царствї ꙋстро МБлаг 344.10 Същото значение и във Филот 79.4. прьв Като същ. м. мн. Тези, които са първи; първите. нѫ  по бож(ь)стъвнѣ꙼ страст  по въстанї пръвыѧ спасова сподѡбшѧ сѧ вдѣнїа  пръвыѧ: „радꙋ̆те сѧ!“ Филот 79.29, 30 Тѣмꙿ же  павль г͠лааше • вѣрою авраамꙿ сътвор се  се, прьвые же прѣжⷣе его прѣⷣрекь Нед 604r.38 „Аще послѣднмꙋ ѡткрыет се, рекь – да млът пръвы̆“ Антим 241.7 2. Древен, стародавен. ѡц͠ наш повѣдаше намь дѣло єже съдѣла въ д͠н хь въ д͠н прьвые. нъ н͠нꙗ не въ прьвые д͠н слышахѡⷨ. нъ Конст 433r.5, 6 3. Предишен, предходен. по вънегда бож(ь)ствнымъ прѧстт сѧ та̆намъ, мало въкѹшааше хлѣба  сова такожде квашена  тако пръвааго пакы дръжааше сѧ правла Филот 81.14 Сїа  сцеваа тѣмь въ себѣ помышлѣѫщмь  глаголѧщмь, Ꙁахарїа пръвыхь дръжаше сѧ глаголъ, къ отроковц Марї вѣщаѧ Мих 172.6 не помѣн нашх беꙁаконї̆, пръвых  н(ы)нѣшнїхь Молм т сѧ, ловѣколюбе, да не въꙁмѣрш тѧжест грѣх нашх МЕ1-3 339.20 Същото значение и в ЙР 13.1 16.23. 4. Пръв по значение, главен, най-важен. Аще ѹбѡ ѿ лꙋкавагѡ бѣше ветхы ꙁакѡⷩ, како въпрашаеⷨ сп͠сь ѻ древнꙗгѡ ꙁакона ꙁаповѣдеⷯ котѡраа ѿ нⷯ прьваа  болша ⷭ ИМ 165v.31 (2) къ смь  д͠нь недѣлны праꙁноват кѹпно въсѣмь ѹꙁаконополож, ꙗко пръвы сѹщь д͠нь  сп͠снаго съмотренїа ѡбраꙁь Конст 435v.5 ꙁреще небрѣгомы себе  ѿ въсѣхь нарѹгаемы,  мⷱнкы вѣнаваемы  поьст прїемлюще ѿ прьваго подвгоположнка влⷣкы Нед 603v.12 Същото значение и във II Никод 224.7. въ прьвꙑхъ Най-напред, преди всичко. Въ пръвых помѣн, господ. пакы въꙁглашаеть дїакѡн мѧ рек ЛЙЗ 300.10 Въ пръвых помѣн, господ, архїепскопа нашего, мѧ рек, егоже даждь свѧтымь твомь цр(ъ)квам СЙЗ 370.7 Въ пръвыхь помѣн, господ, архїепскопа нашего, мѧ рек ЛОглаш 384.30 Същото съчетание и в Яков 327.3.