Старобългарски речник
цѣсар҄ьII 
цѣсар҄ь прил притеж 1. Царски; който принадлежи или е предназначен за цар, владетел есо ꙁдете вдѣтъ. лвка л въ мѧкъкꙑ рꙁ облъена. се же мѧкъка носѧтъ. въ домохъ цср(хъ) сѫтъ М Мт 11.8 З А прведѫтъ сѩ црю дѣвꙑ попеі ... пріведѫтъ сѩ въ веселье радості. пріведѫ сѩ цⷬ҇къвъ црѭ СП 44.16 прмъ кнꙙꙁъ кн҄гꙑ цѣсарꙙ. сѣдъ на сѫдшт. повелѣвааше народъ градъскꙑхъ прводт мл҄ѫште.  съсѫдꙑ мѫльнꙑѧ прѣдъ н҄м полагат С 174.26 2. Царски; който се отнася до цар, владетел црькꙑ потомъ цѣсаремъ повелѣнмъ съꙁъдана бꙑстꙿ.  нарее сꙙ анастаса С 198.7—8 3. Който е в някакви отношения с цар, владетел въсѣ слава дъщер цр вънѫтръѫдѹ. трѣснꙑ ꙁлатꙑ одѣна прѣкѹщена СП 44.14 ї наставітъ тѩ дівьно десніца твоѣ. стрѣлꙑ твоѩ. ꙁоштренꙑ слъне. людье подъ тобоѭ падѫтъ въ срдці врагъ цръ СП 44.6 4. Като същ. цѣсарꙗ ср мн τὰ βασίλεια Царски палати, дворец есо ꙁдете вдѣтъ. лка л мѧкъкам рꙁам одѣна. се же въ одежд славьнѣ ꙇ пшт сѫште. вь цсрхъ сѫтъ М Лк 7.25 цѣсар҄ полатꙑ τὰ βασίλεια Царски палати, дворец ѹд сꙙ мѫжѹ томѹ.  аб повелѣ првест  съ всѣкоѭ ьстѭ въ полатꙑ цѣсарꙙ С 199.2 цѣсар҄ь вѣньць διάδημα Царски венец, корона въ вергахъ бѣхъ. се цѣсарь вѣньць отъ каменꙗ драгааго ношѫ С 368.16 цѣсар҄ь градъ Цариград, Константинопол мⷺца тоⷢ҇ ҃ [ноември] стъⷯ оць наⷲ҇ бъвшх цр градѣ. максмна прокла. анатолѣ [!]  нада.  стаⷢ҇ глігора новаго юⷣ҇творⷰ҇ А 127а 27 мⷺца сепⷠ҇ б҃ стааⷢ҇ мⷱка маманта ѹльѣна. флпа  теодотіѩ.  стмъ оцмъ наⷲ҇мъ. црѣграда А 113d 23 мⷺца деⷦ҇ ҃ѕ҃ стаго оца наⷲ҇го ѳеодора археппа црградѣ А 135b 13 мⷺца маⷬ҇ н҃б҃ стаго оца наⷲ҇ томъ арпⷫ҇а црѣграⷣ҇ А 144b 1 мⷺца авс҇го ҃д҃. стаго апла тіта еппа. ѹенⷦ҇ велкⷢа апла павла  стѹю оцю наⷲ҇ю архппѹ црѣграⷣ҇ еффана [!]  мънъ А 152а 23 цѣсар҄ь мѫжь ὁ βασιλικός, ὁ τοῦ βασιλέως Царски човек, служител на царя бѣ же етеръ цсръ мѫжъ. егоже снъ болѣаше въ каперьнаѹмѣ М Йо 4.46 З А гла къ немѹ цсръ мѫжъ. г сънд прѣжде даже не ѹмьретъ отроѧ мое М Йо 4.49 З А о цср мѫж М 133а 7 аурлꙗнъ же днъ отъ славънꙑхъ цѣсаръ мѫжь. протвѫ манастꙑрѹ отьца сак҄а. на полѹноштъ съꙁъда цръкъве свꙙтаꙿго. прьвомѫенка стефана С 208.25 цѣсарꙗ власть τὰ βασίλεια Царски дворец, царски палат въ тьмнц бѣхъ се въ цр власт жвѫ С 368.15 М З А СП С Гр τῶν βασιλέων τοῦ βασιλέως βασιλικός τοῦ αὐτοκράτορος βασιλεύων παρὰ τοῦ βασιλέως Вж. при цѣсарьскъ Нвб