Старобългарски речник
ходт
ходт
-хождѫ
-ходш
несв
1. Ходя, вървя, движа се
слѣп проꙁраѭтъ. ꙇ хром ходѧтъ. прокажен ощаѭтъ сѧ
М
Мт 11.5
З
А
кодратъ ... не можааше ѹже ходт вьсь бо пѫть на колѣхъ веꙁомъ бѣаше
С
117.22
ловѣкъ тако жвѣаше. ꙗдѣаше хлѣбъ. жꙙдааше. хождааше ногама. трѹждааше сꙙ. повааше
С
473.29
Вървя заедно с някого, придружавам.
бже бже нашъ. хожде съ слѹгоѭ свомъ ѣковомъ. ꙇ страненъ бꙑвъ съ рабомъ свомъ осфомъ
СЕ
18а 11
2. Ходя, обикалям, движа се в определено пространство
ꙇ хождааше по схъ съ въ галле. не хотѣаше бо въ юде ходт. ѣко скаахѫ его ѹбт
М
Йо 7.1
З
А
ꙇс же к томѹ не авѣ хождааше вꙑюдехъ. нъ де отъ тѫдѹ въ странѫ блꙁъ пѹстꙑн
М
Йо 11.54
З
А
Образно.
ї съхранѭ ꙁаконъ твоі прісно въ вѣкъ і вѣкъ вѣкѹ. ї хождаахъ въ шротѣ. ѣко ꙁаповѣдеї твоїхъ вьꙁіскахъ
СП
118.45
пропнаѩ неба ѣко кожѫ. покрꙑваѩ водамі прѣвꙑспръпѣ его. полагаѩ облакꙑ вꙑсхожденье свое. ходѩ на крлу вѣтрьню
СП
103.3
гласъ тво слꙑшахъ ходꙙштъ въ породѣ ѹбоꙗхъ сꙙ. ꙗко нагъ смь съкрꙑхъ сꙙ
С
304.20
Скитам се, бродя.
тꙑ же гі съхраніші нꙑ. съблюдеші нꙑ отъ рода сего въ вѣкъ. ѡкръстъ неъстіві ходѩтъ по вꙑсотѣ твоеї ѹмножілъ есі снꙑ ловѣѩ
СП
11.9
обꙑа же бѣаше вь велцѣ то пѹстꙑн҄. раꙁбонкомъ поганꙑхъ ходт сарацнъ
С
559.17— 18
3. Отивам някъде, движа се в определена посока
повелѣ мѹ ходт не тъьѭ въ манастꙑр. нъ окрьсть манастꙑра подаль не хѹдо
С
562.1
отъ толѣ ѹбо хранꙗаше сꙙ не оставьꙗт манастꙑрѣ. ходт на но мѣсто
С
549.8
отц вьꙁвѣстшꙙ ъстънѹѹмꙋ семѹ отьцѹ. не ходт въ луврѣ нъ въ лаврѫ прт. прѣбꙑват въ сво хꙑꙁнѣ
С
292.8
Насочвам се към някаква цел, пристъпвам.
тꙑ же імꙑ враждѫ на братъ своі. како можеш ходт къ мірнѣ трапеꙁѣ
К
8b 34
Посещавам, навестявам.
ꙇ хождаашете родтелѣ его по вьсѣ лѣта въ мъ. въ праꙁдьнкъ пасхꙑ
М
Лк 2.41
З
А
въ храмѣ бжꙗ ходіховѣ іномꙑшленьемъ
СП
54.15
Отдалечавам се.
црь прде. а вонъ далее во хождааше. бѣ бо ѹбо бжю строю табьно не прт ѹенкꙋ
С
498.30
Преминавам [образно].
отъ ѹдесъ къ ѹдесемь господьн҄емъ ходмъ братꙗ
С
318.13
4.
Прен. Съм в някакво състояние
пострадахъ ї сълѩхъ сѩ до коньца. весь день сѣтѹѩ хождаахъ
СП
37.7
Срв.
СЕ76а 16
въскѫѭ сѣтѹѩ хождѫ отъ пеалі врага моего
СП
41.10
5.
Прен. Следвам, придържам се [към идеи, убеждения]
дѣлꙑ благꙑ ѣже ѹготовалъ ес ходт вь нхъ
СЕ
8а 23
тѣмꙿ сꙙ благоьста отъкрꙑваатъ раꙁѹмъ. же бо вꙑше пꙑтанꙗ стъ. т кꙿто хоштетъ о томь пꙑтат нѹдꙙ сꙙ. а не по свꙙтꙑмъ ходꙙ словесемь. то стьствꙗ
С
338.10
6.
Прен. Живея по определен начин
облѣцамъ же сѧ въ орѫже (с)вѣта. ѣко въ дне благоѡбраꙁно ход()мъ. не коꙁлогласован. пѣнъств. любодѣꙗн
Е
5б 1
обрѣте облаженка савѫ дрѹжнꙑ првравъша р рънорꙁьць. къ мноꙁѣ ѹбо пльтьнѣѣмъ ѹбожьствѣ ходꙙштемъ
С
283.9—10
7.
Прен. За болест — ходя, моря, измъчвам
моⷧ҇ на вꙿсь недѫⷢ҇ ходѧще по кѹ
СЕ
42а 9
ꙁаложлъ ес пѫть вꙿсѣко непрѣꙁн ходѧщ по ꙁем. ꙇ вꙿсѣкомѹ недѫгѹ. ходѧщюмѹ по плът
СЕ
42а 13,14
8.
Прич. сег. деят.
a)
Като същ.
ходѧ
м
ед
ходѧще
м
мн
a) ὁ περιπατῶν, οἱ πορευόμενοι
Този, който ходи; тези, които ходят; ходещият; ходещите
рее же мъ с ... ходте доньдеже свѣтъ мате. да тъма васъ не метъ. ꙇ ходѧ въ тъмѣ. не вѣстъ камо детъ
М
Йо 12.35
З
А
Б
ходѩштї хождаахѫ. ї плакаахѫ сѩ метаѭште сѣмена своѣ
СП
125.6
гь не лштъ добра ходѧщхъ
СЕ
84а 17
съ многоѭ тврьдьѭ. съвꙙꙁанъ дражмъ слꙑша. господьстѣ ноꙁѣ въходꙙшт къ съвꙙꙁьн҄емъ. поꙁна гласъ ходꙙштѹѹмѹ въ тьмнц
С
468.4
Прен.Живеещите по определен начин.
гь не лішітъ добра. ходѩштіхъ неꙁълобоѭ. гь бъ сілъ блаженъ мѫжь ѹпъваѩ на тѧ
СП
83.13
b)
Като същ.
ходѧщаꙗ
ср
мн
τὰ μέλλοντα
Бъдещето
сего дѣльма лаꙁаре грꙙд вънъ. тебе дного нꙑнѣѹ въꙁъпѭ. да съ странꙑ і ходꙙштмъ покажѫ слѫ
С
311.9
9.
Прич. мин. деят.
a)
Като прил.
ходвꙑ
a) πορευϑείς
Който е присъствал, който е бил очевидец
ходвъш же вдѣвъш достоновѣрьн отьц. т съповѣдашꙙ намъ ѹспѣха рад
С
168.18
b)
хождьше
м
мн
οἱ περιπατοῦντες [вар. οἱ περιπατήσαντες]
Тези, които са постъпили по определен начин
добро бо благодѣтѫ ꙁвѣстоват срдца. а не брашнꙑ. отъ нхже не прѧшѧ полъꙃѧ хождъше
Е
33б 18
въ правѫѭ ходвъше
οἱ κατορϑοῦντες
Тези, които са живели праведно; праведниците, благочестивите
ового слѫ покаꙁа. же мѫт съгрѣшвъшꙙѧ. же ьстьномъ бꙑт въ правѫѭ ходвъшмꙿ
С
412.30
достоно ходт [по] ꙁъванью
ἀξίως περιπατέω τῆς κλήσεως
Постъпвам достойно за званието, за което съм призван
брате. молѭ вꙑ аꙁъ ѫжънкъ о гі. достоно ходт ꙁъванью. вь немьже ꙁъван бꙑсте
СЕ
105b 12
молѭ вьі аꙁъ съвꙁаньі о г подобьн(ѣ) ходт по ꙁъваню мьже поꙁъвасте с
ЗЛ
Iб 1
Срв.
СЕ105b 12
пѣш ходт
πεζεύω
Ходя пеш
ꙗкоже се пол҄е сътворено бѣ. кон҄емъ тешт. то прѣтворьшѹ мраꙁꙋ го съмръꙁъше сꙙ велм. пѣш сънѹꙁн по н҄емѹ хождаахѫ
С
90.7—8
ходт въ ꙁаконѣ
a) πορεύομαι ἐν [τῷ] νόμῳ
Следвам установен ред; спазвам заповед, закон
не съхранішѩ ꙁавѣта бжѣ. въ ꙁаконѣ его не іꙁволшѩ ходіті. ї ꙁабꙑшѩ благодѣть его
СП
77.10
ходѧще въ ꙁаконѣ
м
мн
οἱ πορευόμενοι ἐν νόμῳ
Тези, които спазват установен ред, закон
блажен непороьнї въ пѫть. ходѩштеї въ ꙁаконѣ гнї
СП
118.1
ходт въ пѫт
πορεύομαι ἐν τῇ ὁδῷ
Следвам нечие поведение, вървя по пътя на някого
блажен ... не дѣлаѭштеї бо беꙁаконенѣ. въ пѫтехъ его ходшѩ
СП
118.3
блаженї. вьс боѩштї сѩ гѣ. ходѩшті въ пѫтехъ его
СП
127.1
ходт на ꙁаповѣд [по ꙁаповѣдемъ]
Следвам установен ред; спазвам заповед, закон
съхран мѧ отъ жвота немощьнааго. ꙇ наѹ мѧ на вꙿсѧ ꙁаповѣд твоѩ ходт. навед мѧ на пѫть тво правꙑ
СЕ
36а 24
тꙑ ѹбо о ѧдо. ход по ꙁаповѣдемъ гнѣмъ прсно. послѣдѹѩ повелѣнемъ его
СЕ
89а 22
ходт по [въ слѣдъ]
a) ἀκολουϑέω
Вървя след някого, следвам примера му
бѣахѫ же женꙑ ꙁдалее ꙁърѧштѧ ... ѩже егда бѣ въ галле по немь хождаахѫ слѹжаахѫ емѹ
М
Мк 15.41
З
глааше же къ вьсѣмъ. аште кто хоштетъ по мьнѣ т. да отъвръжетъ сѧ себе. ꙇ да въꙁьметъ крстъ сво по вьсѧ дьн ходтъ по мьнѣ
М
Лк 9.23
З
А
аште кто мьнѣ слѹжтъ. по мьнѣ да ходтъ. ꙇ деже есмъ аꙁъ тѹ слѹга мо бѫдетъ
М
Йо 12.26
З
А
СК
оанъ рее. наставъне вдѣхомъ етера. о мен твоемь ꙁгонѧшта бѣсꙑ. ꙇ въꙁбранхомъ емѹ ѣко вь слѣдъ не ходтъ съ нам
М
Лк 9.49
З,
А, СК. Срв.Мк 9.38
М
З
А
ꙇс ... рее емѹ ... прд ход въ слѣдъ мене въꙁемъ крстъ
М
Мк 10.21
З
Следвам, отдавам се на нещо.
о своеꙇ женѣ довълѣт сѧ. ніъже іно дальнее съмꙑшлѣті. ні въ скота мѣсто въ слѣдъ несъмꙑслънъ похотꙇмъ ходіті
К
2b 4
b)
ходѧ по
м
ед
ὁ ἀκολουϑῶν
Този, който върви след някого, който следва някого
пакꙑ же мъ рее съ глѧ. аꙁъ есмъ свѣтъ мрѹ. ходѧ по мьнѣ. не матъ ходт въ тъмѣ. нꙑматъ свѣта жвотънааго
М
Йо 8.12
З
А
СК
ходт по вьсѣхъ
παρακολουϑέω πᾶσιν
Проучвам всичко, изследвам всичко
понеже ѹбо мъноѕ наѧсѧ нт повѣсть ... ꙇꙁвол сѧ мьнѣ хождъшю с пръва по вьсѣхъ. въ істнѫ по рѧдѫ псат тебѣ. славънꙑ теофле
М
Лк 1.3
З
А
ходт по дѣлес
ποιέω κατὰ τὸ ἔργον
Подражавам на делата на някого, следвам пътя, примера му
вьсѣ ѹбо елко аште рекѫтъ вамъ блюст. съблюдате творте. по дѣломъ же хъ не ходте (!). глѭтъ бо не творѧтъ
М
Мт 23.3
ЗI
А
ходт по прѣдаꙗнью
περιπατέω κατὰ τὴν παράδοσιν
Постъпвам, върша нещо според традицията, по обичая
по томь же въпрашаахѫ фарсѣ кьнжьнц. по ъто не ходѧтъ ѹенц тво по прѣдааню старецъ. нъ не ѹмъвенама рѫкама ѣдѧтъ хлѣбъ
М
Мк 7.5
З
ходт прѣдъ
προάγω
Вървя отпред
мъножѣше же народ. постълашѧ рꙁꙑ своѩ по пѫт ... народ же ходѧште прѣдъ нмъ. ꙇ вь слѣдъ. ꙁъваахѫ глѭште. ѡсанна снов давꙑдовѹ
М
Мт 21.9
ЗI
СК
М
З
А
СК
Б
О
Н
Е
СП
СЕ
К
С
ЗЛ
ХЛ
Гр
περιπατέω
πορεύομαι
βαδίζω
διατρίβω
ἀπέρχομαι
παράγω
διάγω
ὑπάγω
ἕπομαι
ἔρχομαι
περιέρχομαι
διαπορεύομαι
περίπατος
διαγωγή
ходіт
ходіті
Срв
ммоходт
Нвб
ходя
ОА
ВА
Дюв
НГер
ЕтМл
БТР
АР
ДА