Старобългарски речник
тѧжькъ
тѧжькъ
-ꙑ
прил
1. Тежък, който има голямо тегло
събраѭтъ же брѣмена тѧжъка. не ѹдобь носма
М
Мт 23.4А
ꙁемлѣ вісѧшті повелѣньемь на водахъ. а тѧжъка вештъ сѫшті
К
10а 4—5
ѹвѣдѣвъше помꙿше дного съвꙙꙁашꙙ. вергам двом. коꙁълъ тꙙжькъ въꙁложвъше мѹ прведошꙙ го къ воводѣ
С
146.5
За сън — дълбок.
да не прѣѩт бѫдемъ тжъкомь съномь. нъ въꙁдвгн нꙑ на нощьнꙑѧ ѹтрънѧѩ мⷧтвꙑ
СЕ
38а 10
За вятър — силен.
сьвѣтъ на ѹбн творꙗахѫ. море своѧ вльнꙑ съпрꙙтаѧ нашъств владꙑцѣ готовьꙗше сꙙ. а онѣхъ срьдьце вльньнꙑмъ ѹбоьнꙑхъ ѹстꙑ пѣнꙗаше. тꙙжц вѣтр велкѫ дꙑханꙗ слѫ на кротость тшаахѫ
С
399.10
За очи — натежал за сън.
пршедъ пакꙑ обрѣте ѩ съпѧщѧ. бѣсте бо о мъ тѧжьцѣ
М
Мт 26.43
2.
Прен. Тежък, мъчителен, много голям
ѣко беꙁаконѣ моѣ прѣвьꙁдѫ главѫ моѭ. ѣко брѣмѧ тѩжько отеготѣшѩ на мѩ
СП
37.5
Срв.
СЕ76а 11
аще бѫдⷮ҇е болѣꙁнь лекъка. аще л тⷤ҇ѧка. то в҃ д҄н. а щⷶ҇е ꙁѣло тⷤ҇ѧка. то а҃ д҄нь
СЕ
38а 20, 21
а тѧжъшѧѩ мѣт маш длъгꙑ
СЕ
91а 18—19
прде невѣстьнкъ. т овꙑ готовꙑ с н҄мь вьндошꙙ. овꙑ же вьнѣ ꙁатворшꙙ сꙙ по трѹдѣхъ велкꙑхъ по несьвѣдьнꙑхъ. потѣхъ тꙙжьцѣ рат оно. на стъство бѣсꙙшт сꙙ
С
374.20
Непоносим.
повелѣ вьсѣхъ обнажьше. на ꙗснѣ посрѣдѣ града съмрьꙁъшемъ сꙙ ѹмрѣт. обае вѣсте лко васъ скѹссте ꙁмѫ. ꙗко тꙙжекъ стъ обраꙁъ тоѧ мѫкꙑ
С
89.11
бꙑвꙑ вовода трокондъ. въ ѹмрьштвен въпадъ ... вь велкѫѭ тѫ пѹстꙑн҄ѫ прт. цѣл҄ень прѧт отъ ка божꙗ ... отꙙжьавъ ꙁѣло. не можааше ѹже напрѣждъ поспѣшт. ѧꙁ лютѣш мѹ прбꙑвш тꙙжꙿш
С
561.6—7
3.
Като същ.
тѧжьшаꙗ
ср
мн
τὰ βαρύτερα
Най–важното, основното, същественото
горе вамъ кънгъѩ фарсѣ. лцемѣр. ѣко отъдесѧтъствѹете мѧтѫ копръ. ꙇ кѵмнъ. ꙇ оставсте тѧжьшаа ꙁакона сѫдъ млость вѣрѫ. с же подобааше сътворт. ꙇ тѣхъ не оставт
М
Мт 23.23
ЗI
4.
Прен. Жесток, опасен
ѡ горькꙑ ꙇюднъ обліітелю ѣвль сѧ тѧжꙑ [!] осіла. ꙇ съ іюдоѭ прѣмѣнь сѧ. отъ дьѣвола къ хѹ
К
11b 36
отъвѣштавъ же стꙑ наꙙ протвѫ магꙿнѹ глаголат. ѡ беꙁбожьне. вьсѣкого ꙁвѣрѣ тꙙж. докол прѣобдш бж трьпѣн
С
49.23
5.
Прен. Многочислен
їсповѣмъ сѩ тебѣ гі вь цркъве мноѕѣ. вь людехъ тѩжьцѣхъ въсхвалѭ тѩ
СП
34.18
бꙑт въ тѧжько
В тежест ми е, тежи ми като бреме
не бѫд же вь тѧжъко ѧдо. хотѧщмъ покаат сѧ. аще которааго цркꙑ отълѫаетъ въ мало врѣмѧ. вьнѣ стоѣт
СЕ
69а 4
гласъ тѧжькъ
Седми глас, третият плагиален глас в източното църковно пеене
поⷿ҇ще пⷭѣ сⷿ҇ глⷭа тѧжекъ
СЕ
97а 25
тѧжькаꙗ плъть
πολυσαρκία
Охраненост, затлъстялост
вь сѧ же пае альбънꙑѧ дьн ... нꙑнꙗ ѹбо нашꙙ дѹшꙙ. тꙙжькѫѭ пльть. акꙑ велко брѣмꙙ съвръгъша (!). ѹдобь перѫтъ къ творьцѹ владꙑцѣ
С
390.9
М
З
А
Е
СП
СЕ
К
С
Гр
βαρύς
βαρύτερος
βαρύτατος
ἀφόρητος
φορτικός
βεβαρημένος
тѧжъкъ
тꙙжъкъ
тꙙжкъ
тѧжекъ
тꙙжекъ
тѩжькъ
тѧжꙿкъ
Нвб
тежък
ОА
ВА
АК
НТ
Дюв
НГер
ЕтМл
БТР
АР
ДА