Старобългарски речник
тьмьнъ
тьмьнъ
-ꙑ
прил
1. Тъмен, мрачен, неосветен
велкъ же день творꙙште аполѡнѹ. вь пештерѣ ко страшьнѣ темьнѣ. жде по обꙑаю мъ бѣаше творт съборъ
С
26.15
ꙗко свѣтло вь тьмнѣ мѣстѣ свьтꙙ сꙙ
С
207.7
тѹ самъ їѡанъ велкꙑ бол вьсѣхъ пророкъ. ꙗко въ тьмнѣхъ ложеснѣхъ хса проповѣдаѧ гробьнꙑмъ вьсѣмъ
С
461.9
Образно.
по вьсѧ дьн сѫщю м съ вам въ цркве. не простьрѣсте рѫкъ на мѧ. нъ се естъ ваша годна область тьмьнаѣ
М
Лк 22.53
З
ꙁаѹтра въсходꙙ въ градъ їс. ꙁаѹтра гда тьмьнаа сьмрьть свѣтомъ славꙑ хрстосовꙑ ꙁгꙑбе
С
348.21
2. Тъмен на цвят
ї положі тъмѫ ꙁакровъ своі. окръстъ его кровъ его. темъна вода въ облацѣхъ аерънꙑхъ
СП
17.12
тѧ молмъ гі. прꙁьр на раба твоего сего. пртекъшааго къ тебѣ. ꙇ оскръблена болѣꙁнѭ несвѣтълоѭ. ѡсѣнена мракомь темьнꙑмь
СЕ
32b 7
тьмнааго врана дꙗвола. ꙁ неѧ ꙁгънавъша
С
460.19
раꙁбвъше днъ отъ нхъ. вдѣшꙙ вьнеꙁаапъ скоівъша с кръага. два мрана люта. вьсꙙ въкѹпѣ прѣстоѧштꙙѧ тѹ поврьгошꙙ на ꙁемьѭ. мраьна тьмьна вьꙁдѹха сътворста
С
52.23—24
3.
Прен. С неясен смисъл, неразбираем
перн анѳупатъ рее. тьмномъ словомъ хѹлш. мьнꙙ ꙁаꙁьрѣт. послѹша ѹбо кодрате пожьр богомъ
С
104.9
стꙑ кодратъ рее. словесемъ тьмнꙑмъ добрѣ рее. тъмьна бо т стна сꙙ мнтъ
С
104.12, 12—13
4.
Прен. Нечестен, нечестив; лош
нощъ ѹспѣ. а дънъ прблж сѧ. оⷮвръꙁѣте дѣла тъмнаѣ облѣцамъ же сѧ въ орѫже (с)вѣта
Е
5а 16
не стꙑдш сꙙ прѣсподьн темьнꙑ дꙗволе. штꙋждь стнѣ. подателю блаꙁномъ
С
74.27
тако бо мноꙁ немлоствꙑѧ обꙑкл сѫтъ тьмнꙑ нарцат
С
374.27
велш владꙑко да вьꙁнесемъ ѹстъ нашхъ врата. ꙗже тꙑ днъ сътворлъ с ... въходш освѣштаеш тьмнꙑѧ нашꙙ помꙑслꙑ
С
507.11
пакꙑ сьвѣтъ творꙙтъ тьмн дѣлател҄е
С
424.26
5.
Като същ.
a)
тьмьнаꙗ
ср
мн
a) [τὰ] σκοτεινά
Тъмнина
положішѩ мѩ въ ровѣ прѣісподьнімь. въ темьнꙑхъ въ сѣн съмрътьнѣ
СП
87.7
Срв.
С478.23
b)
b)
тьмьн
м
мн
οἱ ἐν σκότει, [οἱ] σκοτεινοί
Тези, които са в тъмнина
благословьнъ грꙙдꙑ въ мꙙ господьне. съпасъ прѣльштенааго ловѣка. рѹштъ прѣльсть. освѣттъ тъмьнꙑѧ
С
329.16
како же къ мрътвꙑмъ пртатъ сꙙ ... како свѣтъ немраьнꙑ въ темьнꙑѧ. вь сѣн съмрътънꙑѧ прходтъ
С
459.18
6. Кидарски, който принадлежи на Кидар [втория син на Измаил според Стария завет]
ѹвꙑ мьмьнѣко прішельство мое ѹдал сѩ. вьселхъ сѩ вь села темьнаѣ
СП
119.5
М
З
А
СК
Е
СП
СЕ
С
Р
Гр
σκοτεινός
τοῦ σκότους
σκοτώδης
ἀμαυρός
αὐχμηρός
ἐσκοτισμένος
ζοφερός
σκοτεινόμορφος
σκοτεινόχροος
σκοτοδινιῶν
[τοῦ] Κηδάρ
темьнъ
тьмнъ
тъмьнъ
темънъ
тъмнъ
тъмънъ
Нвб
тъмен
ОА
ВА
АК
НТ
Дюв
НГер
ЕтМл
БТР
АР
ДА
темен
остар
диал
НТ
Дюв
НГер
ЕтМл
ДА
Срв
Тѐмни дол
МИ
ВП,ТО
Тъмни дол
МИ
Тъмнянуга
МИ
ЙЗах,Кюст.кр
Темнѝре
МИ
Темнѝрет
МИ
ГХ,МИМ
Тѐвна усо̀ина
МИ
Тъ̀мната улица
МИ
ЙЗ,МИПир