Старобългарски речник
прострѣт 
прострѣт -простьрѫ -простьреш св 1. Просна, опъна, разпъна простерꙑ на распонѣ. вꙿсѧ ѹдꙑ своѩ хе бже нашъ. съгъбалъ ес вꙿсѧ негꙑблѧ. ꙇ вꙿсѣкѫ непрѣꙁнь СЕ 35b 1 гі схе бже нашъ. простерꙑ ноꙁѣ сво на распонѣ. ократлъ ес вꙿсѧ пѫт неьствꙑхъ СЕ 35b 10  раꙁгнѣвавъ сꙙ анупатъ. повелѣ прострѣт  по острѹ каменю.  бт ї говꙙждам жлам по вьсемѹ тѣлѹ С 113.6 вждъ мо пргвожденѣ рѫцѣ. же простьрѣхъ на дрѣвѣ добрѣ. тебе рад простьрьшааго на дрѣво рѫцѣ ꙁьлѣ С 469.13—14, 14 2. Протегна, изпъна, простра  простеръ рѫкѫ съ коснѫ  глѧ. хощѫ щст сѧ.  абе щст сѧ отъ прокаꙁꙑ М Мт 8.3 З, А, СК. Срв.Лк 5.13 М З тъгда гла вкѹ. простьр рѫкѫ  простьрѣ. ꙇ ѹтвръд сѧ цѣла ѣко  дрѹгаѣ М Мт 12.13 З.Срв. Мк 3.5 М, З, А, СК;Лк 6.10 М З А абе же съ простеръ рѫкѫ ѩтъ і. ꙇ гла емѹ маловѣре по ьто сѧ ѹсѹмьнѣ М Мт 14.31 З А CК Б ꙇ повелѣвъ емѹ. прострѣт рѫкѫ своѭ. ꙇ ѹтвръждь ѭ ѣко  цѣлѫѭ СЕ 40b 6 Срв. СЕ40b 16 3. Прен. Оправя, излекувам ꙗко вь дьнь сѫботънꙑ ловѣка ꙁцѣл.  праꙁнѫ  сѹхѫ рѫкѫ въ праꙁдьнъ дьнь на дѣло простьрѣ С 396.15—16 4. Посоча, покажа ꙇ простеръ рѫкѫ на ѹенкꙑ своѩ рее. се мат моѣ  братрьѣ моѣ М Мт 12.49 З 5. Разпростра, простра нашироко покрꙑ горꙑ сѣнь его. ї лоꙁье его кедрꙑ бжѩ. прострѣ роꙁгꙑ его до мѣрѣ. (!) ꙇ до рѣкꙑ отърасл его СП 79.12 Пръсна нашироко, разпръсна [светлина, лъчи и под.]. правьдьно сльньце въ отьмн҄енꙑхъ срьдьцхъ просвѣт. ꙁаѹтра. гда топлꙑ ꙁарꙙ божьства прострѣ.  омрьтвѣвъшꙙ дꙗволомъ дѹшꙙ растоп С 348.25—26 прде правьдное сльньце.  лѹѫ божьства  богораꙁѹмꙗ простьрѣ на нꙗ. наста скомꙑ.  самъ їс дѣаше с н҄ма С 474.19 6. Прич. мин. страд. като прил. тако жт жвъ блаженꙑ пон. непороьно нестьлѣнно. прсно ѹма мꙑ свого простръта къ богѹ вьседръжтелю С 141.28 прострьтъ a) ἡπλωμένος Разпрострян, разстлан ъто же къто реетъ море простръто відѧ. ꙇ пѣсъкомъ съвѧꙁано. нъ въсѣ добра сѫтъ. ꙇ ꙁѣло [дрⷠа] К 10а 6 b) τεταμένος Обърнат, насочен [o К 10а 6 прострѣт гласъ ἀποτείνω τὴν φωνήν Отправям реч, обръщам се към някого лаꙁаре ꙁлѣꙁ вънъ. то пото нарокомъ. да не гласа распѹштена въ мрътвꙑхꙿ простръвъ С 311.5—6 прострѣт гнѣвъ διατείνω τὴν ὀργήν Излея гнева си ѡбраті нꙑ бже спнеі нашіхъ. і въꙁвраті ѣростъ твоѭ отъ насъ. еда вь вѣкꙑ прогнѣваеші сѩ на нꙑ. лі простьреші гнѣвъ твоі отъ рода въ родъ СП 84.6 прострѣт мꙑсль τὴν διάνοιαν ἀνατείνω Насоча мисълта си, замисля се  срьдььнꙑ ѹмъ прѣвраштаатꙿ тамо. такожде  ѹхо слꙑшꙙ словесꙑ дѣанꙗ  повѣст. къ тѣмъ мꙑсль с простьретъ. ꙗко бꙑт такомѹ. тѣлесемь на томь мѣстѣ. а мꙑслѭ на ономь С 343.10 прострѣт рѫкꙑ [рѫцѣ] a) ἁπλόω τὰς χεῖρας Протегна, вдигна ръце [за молитва] простьръше же рѫкꙑ на небо ст мѫенц. рѣшꙙ велкомъ гласомъ вьꙁьпвъше. прꙁьр боже  помоꙁ рабомъ свомъ С 178.7 b) ἐκτείνω [τὴν] χεῖρα, ὑποβάλλω τὰς χεῖρας Посегна към нещо, понеча да взема нещо подамъ же мѹ брашъно.  простеръ рѫкѫ въꙁемъ да ꙗстъ С 27.28 онъ бо простерь рѫкѫ на дрѣво беꙁ врѣмене. ѹкраденъ бꙑстъ К 11b 15 на то прьво рѫцѣ простеръ. просльꙁхъ многашд толкꙑ благꙑн҄ꙙ С 430.3 прострѣт рѫкѫ [деснцѫ] ἐκτείνω τὴν χεῖρα Протегна, подам ръка [за помощ] ꙇ цѣл болѧщааго гі. ꙇ простьр емѹ рѫкѫ клюбѣ СЕ 26а 3—4 не ꙁатвор м влко. рътога твоего. н въꙁгнѫша сѧ мноѭѭ прѣстѫпльшааго т велѣне. нъ мⷧсръдънѫѭ деснцѭ простеръ СЕ 85а 21—22 ѹслꙑш мене дьнесь  простьр рѫкѫ своѭ крѣпкѫѭ.  прослав мꙙ сво  мене грѣшнааго неклюмааго роба свого С 150.22—23 прострѣт рѫкѫ на кого [ьто] a) ἐκτείνω τὴν χεῖρα ἐπί τινι, ἐκτείνω τὴν χεῖρα ἔν τινι, ἐπανατείνω τὴν χεῖρα ἐπί τινα Вдигна ръка срещу някого, опълча се по вьсѧ дьн сѫщю м съ вам въ цркве. не простьрѣсте рѫкъ на мѧ. нъ се естъ ваша годна  область тьмьнаѣ М Лк 22.53 З прострѣтъ рѫкѫ своѭ на въꙁдане. оскрⷡънішѩ на ꙁем ꙁавѣтъ его СП 54.21 мъше же го обнажшꙙ меꙙ.  простеръше на н҄ь своѧ рѫкꙑ нѹжꙿдаахѫ  прнест мѹ мѣн С 38.22 b) ἐκτείνω χεῖρα ἐπί τι Възпра, обуздая ѣште поідѫ посрѣдѣ скръбї жвш мѩ. на гнѣвъ врагъ моїхъ прострѣтъ рѫкѫ твоѭ ї спе мѩ десніца твоѣ СП 137.7 прострѣт сапогъ ἐκτείνω τὸ ὑπόδημα Покоря, поставя под властта си на дѹмѣѭ. простърѭ сапогъ мо. мнѣ іноплеменьніці покоршѩ сѩ СП 59.10 прострѣт слово [бесѣдѫ] παρεκτείνω [вар. παρατείνω] τὸν λόγον, ἅπτομαι τῆς ὑποϑέσεως Изложа пространно, нашироко [разказ, беседа]; развия, разгърна хотѣхъ большъмі простьрѣті слово се. нъ довьлетъ рееное К 9b 1—2 хотѣхъ патріарховѫ бесѣдѫ къ вамъ. простърѣті. ꙇ отъ то.. дховъноѭ пі(...)мъ въдат К 3а 28 прострѣт слѹхꙑ Наостря уши, напрегна слуха си не моѧ рад немошт. ꙁатъкнѫт слѹхъ вашхъ. нъ цѣл҄ѣѭштааго рад немошт нашꙙ. подобаатъ пае простьрѣт слѹхꙑ вашꙙ С 532.28—29 М З А СК Б СЕ СП К С Гр ἐκτείνω ἐκπετάννυμι ἁπλόω ἀποτείνω Нвб простра ОА ВА АК НТ Дюв НГер ЕтМл БТР АР ДА