Старобългарски речник
поставт
поставт
-поставлѭ
-поставш
св
1. Поставя, сложа нещо или някого, туря, поместя
тогда поѩтъ і дѣволъ ... ꙇ постав і на крлѣ црькꙿвьнѣемь
З
Мт 4.5
А,
СК, Б.Срв. Лк 4.9
М
постав на камні ноѕѣ моі
СП
39.3
поⷢ҇ вьꙁложь ѹрарь ... поставь болѧщааⷢ҇ прⷣ҇ѣ олътаремь ... молтъ сѧ бѹ
СЕ
38b 5
моⷧ҇ ег҄да сънѧт кѹкѹль. вь ѕ҃ день. поставтъ прѣдъ дверьцам. глеⷮ҇ ппъ моⷧ҇
СЕ
100а 9
аб повелѣ на вꙑсоцѣ мѣстѣ прѣстолъ поставт
С
146.28
прѣжде же дошьстꙗ мꙋ прѣполовьнꙗ пѫт. обрѣте сꙙ водонось спльнена водꙑ. абь же сьньмъ ѭ поставвъ на ꙁем ... плака мол сꙙ
С
550.26
Поставя във вода, потопя.
въведъше же ѧ нагꙑ поставшꙙ посрѣдѣ еꙁера
С
76.13
2. Поставя прав, изправя
ꙇ прꙁъвавъ съ отроѧ. постав е по срѣдѣ хъ
М
Мт 18.2
ЗI,
А, СК. Срв. Мк 9.36
М
З
А
станетъ же слънъ же бъ поставтъ
Е
5б 18—19
меь ꙁъоштренъ. распꙙт поставъно
С
85.16
поставшꙙ прѣдь анупатомъ
С
107.10
лѣствцѫ намъ. вѣрѫ отъ ꙁемьѧ на небо поставвъ
С
353.14
неосѫжденааго на сѫдшт поставшꙙ
С
477.7
3. Построя, изградя, издигна
тѹ бо капшта многа бѣахѫ поставьна
С
117.12
поставьѭ т ꙁлатъ обраꙁъ въ градѣ семь
С
222.17
пршъдъше же на то мѣсто. деже нꙑнꙗ крьстьꙗн стлъпъ поставшꙙ
С
537.21—22
ѹ гроба го вѣрꙿн стлъпъ поставшꙙ велкъ
С
539.11
Разпъна, опъна [за палатка и под.].
архере ... стмъ слѹжтелъ () (ск)н ст(н)ънѣ. ѫже п(о)став бъ а не ловѣкъ
Е
24а 17—18
4. Назнача, поставя, провъзглася или избера някого на определена длъжност или пост
кто мѧ постав сѫдѭ л дѣлтелѣ надъ вам
М
Лк 12.14
З
поставіші мѩ въ главѫ ѩꙁꙑкомъ
СП
17.44
поставіші ѩ кънѩѕѩ по вьсеі ꙁемлі
СП
44.17
по божю нарееню постав мъ цѣсарꙗ менемь еѡдосꙗ
С
197.1
потом же постав блаженꙑ сава. сокоѭ. варт слѹжт брат вьсе
С
284.6
блаженꙑ гргор. поставьнъ бꙑстъ патрархъ. стѣ бж цръкв рмьстѣ
С
119.16
по мꙿноꙁѣ же врѣмен ... поставшꙙ рмьꙗне црѣ
С
539.14
Издигна някого, дам власт.
добрꙑ рабе ... о малѣ бѣ вѣренъ. надъ мъногꙑ тѧ поставлѭ
М
Мт25.21
З,
А, СК.Срв. СЕ 83а 5
К3а
20
С376.30
амнь глѭ вамъ. ѣко надъ вьсѣмь мѣнемъ поставтꙑ
М
Мт 24.47
З,
А, СК.Срв. Лк 12.44
М
З
поставенъ бвъ апстл д(ам)ащѣннъ сѫ ... повѣданемъ бжемъ крст
Е
38б 3—4
5. Ръкоположа в църковен чин
не ꙁамѹдвъ же цѣсарь съборъ епскѹпъскꙑ сътвор ... поставт въ къснꙙтн҄ градѣ епскѹпа
С
201.4
цѣсарь же о поставьн епскѹпа къснꙙтнꙗ града. къ епскѹпомъ глагола да поставꙙтꙿ. нарекошꙙ некꙿтарꙗ нѣгого (!)
С
202.11
постав попꙑ дꙗкꙑ
С
236.27
де на свꙙто главьно мѣсто. хотꙙ свома рѫкама поставт
С
286.5—6
епскѹпъ бо ѹже поставьнъ нꙑнꙗ попъ не можетъ бꙑтъ
С
287.22
6. Наредя някому да стои с определена цел [стража и под.]
вонꙑ. поставі. остѫпі гробъ
К
12а 19—20
постав помошть на пѫт прѣдъ манастꙑремъ. множьство мѫжъ
С
209.1
поставл҄енꙑ
м
ед
ὁ πεπιστευμένος
Този, който е назначен, определен
поставьнꙑ бо стрѣшт мѫенкꙑ
С
92.15
7. Представя някого пред другиго
егда сплъншѧ сѧ дьнье оштенѣ ею. по ꙁаконѹ мосеовѹ. въꙁнѣсѧ въ лмъ. поставт прѣдъ гмь
М
Лк 2.22
З
А
СК
Б
Създам представа, представя се.
потъщ сѧ себе скꙋшенⷶ҇. поставт прѣдъ бмъ дѣлателѣ непостдъна
Е
1б 18
8. Определя, утвърдя
поставі ѣковѹ повелѣнье
СП
104.10
ѣкоже естъ поставілъ день. вь ньже хоштетъ сѫдіт бъ
К
11а 3
9. Покажа, изтъкна
обліѭ тѩ. поставлѭ прѣдъ ліцемъ твоімъ грѣхꙑ твоѩ
СП
49.21
Утвърдя, затвърдя.
постав рабѹ твоемѹ. словⷪ҇ твое въ страхъ твої
СП
118.38
10. Предложа, подам
он же поставшѧ емѹ. ҃ћт съребрьнкъ
М
Мт 26.15
З,
А, СК.Срв. К 5b 29—30
С415.9—
10
11. Приближа, доближа
брашно насъ не поставтъ прѣдъ бмъ
Е
3а 11
ꙁаконъ поставт
νομοϑετέω
Създам, дам закон
къто естъ ловѣкъ боѩ сѩ (сѩ) гі. ꙁаконъ поставітъ емѹ на пѫті же іꙁволі
СП
24.12
Срв.
СЕ75а 9—10
поставт въ мѣрѫ
ἵστημι σταϑμῷ
Поставя на теглилка [образно]
же естъ ꙁмѣрлъ водѫ моръскѫѭ пръстѭ. ꙇже естъ поставлъ горꙑ въ мѣрѫ. емѹже сѧ вꙿсѣьскаа повнѹѭⷮ҇
СЕ
55b 22—23
поставт въ санъ црькъвьнꙑ
χειροτονέω
Ръкоположа
коньавъшѹ же слѹжьбѫ. въсхотѣ блаженꙑ сава поставт въ санъ цръкъвънꙑ
С
285.28—29
поставт клросѣ дꙗка
χειροτονέω
Ръкоположа за църковен служител, за свещенослужител
поставьнъ бꙑвъ клросѣ дꙗкъ
С
214.8
поставт кого попа
χειροτονέω τινά
Ръкоположа някого за свещеник
не моштьно стъ поставт го попа
С
286.30—287.1
поставт прѣдъ собоѭ
παρίστημι
Поставя пред себе си
отъметаѧ ѹбо вьера. владꙑьскъ (!) л҄егеонъ (!). агг҄елъ глагол҄ꙙ петров. ꙗко могѫ нꙑнꙗ прѣдъ собоѭ. поставт бол҄е
С
463.9
простъ поставт
ἐγείρω, ἀνορϑόω
Изправя
абе поставтъ ꙇ простъ. къ людеⷨ҇ глеⷮ҇
СЕ
95b 1—2
ѡ гласа сло. раꙁно стоѧштꙙѧ ѹдꙑ. въ дно събъравъш. простъ поставьш. не бꙑвъшааго въ бꙑт прведъш
С
317.11—12
прѣд поставт
προτίϑημι
Предпочета [образно]
како насꙑштѫ жꙙждѫ вашего любослꙑшанꙗ. кѫѭ прѣд поставьѭ словес трепеꙁѫ
С
424.18
М
З
А
СК
Б
Е
СП
СЕ
К
С
Гр
ἵστημι
καϑίστημι
παρίστημι
ἐφίστημι
ἀνατείνω
ἱδρύω
πήγνυμι
ἀναδείκνυμι
τίϑημι
χειροτονέω
ποιέω
προχειρίζομαι
ἀνορϑόω
γίγνομαι
ἄγω
προβάλλομαι
поставіт
Нвб
поставя, поставям
ОА
ВА
НТ
Дюв
НГер
ЕтМл
БТР
АР
ДА
поставлявам
остар
ВА