Старобългарски речник
пеаль 
пеаль - ж 1. Печал, мъка, скръб амнь амнь глѭ вамъ ... вꙑ же пеальн бѫдете. нъ пеаль ваша въ радость бѫдетъ М Йо 16.20 З СК даждъ намъ помощъ отъ пеалі. іде сѹетьно с҇пнь лско. о бѕѣ створімъ сілѫ. ї тъ ѹніітъ врагꙑ нашѩ СП 107.13 въ день пеал моеѩ воꙁъвахъ къ тебѣ. ѣк ѹслꙑша мѩ СП 85.7 їстопѣмъ сѩ імені твоемѹ гі ѣко благо естъ. ѣко отъ въсеѩ пеалі ꙁбавілъ мѩ есі СП 53.9 сповѣмъ сѧ мен твоемѹ гі ... ѣко отъ вꙿсеѩ пеал ꙇꙁбавлъ мѧ ес СЕ 77b 15 вьсьжде сьмрьть вьсьжде пеаль. вьсьжде плаь вьсьжде въꙁдꙑханꙗ С 57.7 ѡ бѣдꙑ кꙿто довьленъ сповѣдат. пеал  въꙁдꙑханꙗ  плаь людї жвѫштїхъ въ градѣ томь С 56.25—26 Страдание, изпитание. даждъ намъ помощъ отъ пеал ї сѹетьно спнье лвско. о бѕѣ створімъ сілѫ. ї тъ ѹньжітъ сътѫжаѭщѩѩ намъ СП 59.13 Обида, оскърбление. рекѫ бѹ ꙁастѫпьнікъ моі есі поьто мѩ ꙁабꙑ. въскѫѭ сѣтѹѩ хождѫ отъ пеалі врага моего СП 41.10 2. Несгода, грижа, трудност а с сѫтъ сѣан въ трън. слꙑшѧште слово  пеал вѣка сего. ꙇ лесть богатьстве ... подавлѣѭтъ слово. ꙇ бес плода бꙑваатъ М Мк 4.19 З.Срв. Мт 13.22 М, З;Лк 8.14 З А СК вьнемлѣте же себѣ еда когда отѧжаѭтъ срдца ваша. обѣданмь  пьѣньствомь. ꙇ пеальм жтескꙑм М Лк 21.34 З А СК ѹмѩкнѫшѩ словеса іхъ пае олѣа  та сѫтъ стрѣлꙑ. вьꙁвъѕі на гѣ пеьль твоѭ  тъ тѩ прѣптѣетъ СП 54.23 въпроⷭ҇. тръпш вꙿсѭ тѫгѫ. ꙇ пеаль мьншъскааго жтѣ. црства рад нбсънааго СЕ 87а 20  вꙿсего рожденѣ. дрѹгъ  връстъ. ꙇ мⷧъвъ. ꙇ вꙿсѣхъ пеале мръскꙑхъ. ꙇмѣнѣ. тьщѧѩ сѹетънꙑѩ сласт же  славꙑ СЕ 90а 2 ѡ отъдань грѣховъ. ꙇ о ꙁбꙑть прѣгрѣшене. і бꙑт емѹ вꙑшъшю мрънꙑхъ пеале. гю помо СЕ 98b 9—10 3. Физическо страдание, мъка жена егда раждаатъ. пеаль матъ. ѣко прде годь еѩ М Йо 16.21 З СК съвꙙꙁавъше мъ рѫцѣ  ноꙁѣ. повелѣшꙙ пѹстт къ странѣ срацньстѣ ... съвꙙꙁан же бꙑвъше подошꙙ вь пеал мноꙁѣ  въ тѫꙁѣ С 57.28 4. Безпокойство, страх въпрашат хотѣаше. тоже мльат нѹжда бѣаше.  ѹкрꙑт хотѣаше акꙑ продавъшѹѹмѹ дѣвъства съсѫдъ. тоже пръваꙗ жꙁнь ставьꙗше. да ѹже своѭ дѹшѫ пеалѭ томьꙗше С 240.9 коснѫхъ сꙙ двьрехъ  отвръꙁошꙙ сꙙ.  обрѣтохъ  ьмьꙗнцѫ въ ашѫ сꙑпаѭшта. томѹ же о семь ꙁѣло въпеалвъшѹ сꙙ. раꙁгънат пеаль хотꙙ старцѹ рѣхъ С 297.20 беꙁ пеал a) ἀμέριμνος Безгрижен ꙇ аште се ѹслꙑшано бѫдетъ ѹ ћемона. мꙑ ѹтолмꙑ. ꙇ вꙑ бес пеал сътвормъ М Мт 28.14 З А СК b) ἀμερίμνως Безгрижно їѡане како бес пеал съпш. а мѡс вь велцѣ бѣдѣ прѣбꙑваатъ С 275.25—26 велка пеаль περίλυπος Голяма печал, скръб того рад посъла мꙙ сѣмо. аште стна стъ же слꙑша. велкѫ бо пеаль матъ о тебѣ С 225.17—18 въ пеал бꙑт λυπέομαι, ἐν ἀϑυμίᾳ γίγνομαι Опечаля се, печален съм он же въ мноꙁѣ пеал бꙑвше.  попекше сꙙ о раꙁльнꙑхъ го напастехъ. по слѣ го ѹтѣшшꙙ С 524.2 раꙁбонц ... своего старѣшнѫ копа прстѫпт сь н҄м ѹвѣштат не могошꙙ.  ... копї же въ пеал бꙑвъ о сьвѣтѣ хъ С 38.2 семѹ ѹбо въ толцѣ пеал бꙑвъшѹ.  отьа лшенꙗ съ слъꙁам плаѫштѹ сꙙ. ꙗв сꙙ мѹ вь сьнѣ оць нашъ глагол҄ꙙ С 295.13—14 въ пеаль въпаст κατηφείᾳ περιπίπτω, ϑλίψει περιπίπτω Опечаля се, изпадна в печал отътолѣ ѹбо въ пеаль лютѫ въпадъ правьдвꙑ. прнѹжденъ бꙑ въ къснꙙтнь градъ въꙁт С 282.2  паденьꙗ го обраꙁъ спꙑтавъше. вь пеаль въпадохомъ. тако  прлежьно покаань мѫжа ѹвѣдѣвъше не на сꙙ надѣмъ сꙙ С 522.22—23 съпат отъ пеал κοιμάομαι ἀπὸ τῆς λύπης Изпадам във вцепенение от мъка, скръб ꙇ въставъ отъ молтвꙑ пршедъ къ ѹенкомъ обрѣте ѩ съпѧштѧ отъ пеал М Лк 22.45 З сътворт пеаль λυπέω Опечаля, измъча не бо сѧ їѡсфе ... не сътѫж мар. не сътвор пеал же отъ марѧ. не шт како да не тебѣ врѣдтъ свѣтъ С 242.29 М З А СК ЗП СП СЕ С ЗЛ Гр λύπη μέριμνα ϑλῖψις πόνος ἀϑυμία ἀδημονία ἀδολεσχία τὸ ἐκϑλίβειν στενοχωρία φρόνημα φροντίς τὸ δυσχερές ὀδύνη ταραχή пеьль Нвб печал ОА ВА АК НГер ЕтМл БТР АР