Старобългарски речник
глава
глава
-ꙑ
ж
1. Глава [част от тялото]
вамъ же главꙑ вьс щътен сѫтъ
М
Мт 10.30
З
А
ꙇ въшедъш абе съ тъщанемь къ цсрю. прос глѭшт хощѫ да дас м. отъ него на блюдѣ главѫ оана крьсттелѣ
М
Мк 6.25
З
А
ꙇ вон съплетъше вѣнецъ отъ трънѣ. въꙁложшѧ на главѫ емѹ
М
Йо 19.2
З,
А, СК. Срв. СЕ50а 2
въс вдѧще мѧ порѫгашѧ м сѧ. глашѧ ѹстънам. покꙑвашѧ главам
Е
31б 12
ѹмастілъ есі олѣемъ главѫ моѭ
СП
22.5
тꙑ ѹтвръді сілоѭ твоеѭ море. тꙑ съкрѹші главꙑ ꙁмьемъ въ водѣ
СП
73.13
братръ нашъ сь мѧⷬ҇. стржетъ власꙑ главꙑ своеѩ
СЕ
96b 9
днъ оставъ на мѣстѣ. тѹ лѫштѫ своѭ потъкъ ножь сво поврьгъ сѣде. положь главѫ своѭ на колѣнѹ плака по н҄хъ
С
38.4—5
вълаꙁꙙштѹ же піѡню вь темнцѫ. днъ отꙿ вонъ ѹдар по главѣ велꙿм ꙗкоже врѣдт го
С
139.8
марна глава рѫка антохск(а)ъѧ
П4
Образно.
гла емѹ съ. лс ѣꙁвнꙑ мѫтъ. ꙇ птцѧ нбскꙑѩ гнѣꙁда. а снъ лвскꙑ не матъ къде главꙑ подъклонт
М
Мт 8.20
З,
А, СК. Срв.Лк 9.58
З,
А, СК;К 6а 24
С416.8
С432.25
ѣко беꙁаконѣ моѣ прѣвьꙁдѫ главѫ моѭ. ѣко брѣмѧ тѩжько отеготѣшѩ на мѩ
СП
37.5
Срв.
СЕ76а 11
мо естъ галаадъ моі естъ манасі. ї ефремъ крѣпость главꙑ моеѩ
СП
59.9
въꙁведе лкꙑ на главꙑ нашѩ. продомъ сквоꙁѣ огнъ і водѫ. ї ꙁведе нꙑ вь покоі
СП
65.12
напасть бо мі створі вельѭ. тъштетѫ мі сътворі. много м ꙁглагола. до главꙑ мі ꙁъло съдѣа
К
9а 1
2.
Прен. Същина, същност; най–важното, най–главното
глава же о глемꙑхъ. такъ мамъ архере. еже сѣде о деснѫѫ прѣстола
Е
24а 12—13
прѣклонлъ ес себѣ вꙿсѣ вдмаа. съкрѹшлъ ес главꙑ хъ. ꙇ слꙑ хъ. съкрѹшлъ ес главѫ вꙿсеѩ ѩꙁѧ. ѹнжлъ ес слѫ еѩ
СЕ
28b 6—7, 8
тꙑ влко гі. ра нꙑнѣ прꙁьрѣт. на раба твоего сего. ... съкрѹш главѫ болѣꙁн
СЕ
28b 15—16
да не продьл҄ѫ слова. да прдемъ вь самѫ главѫ вешт
С
481.27
3.
Прен. Човек
съкрѹшлъ ес ... вꙿсеѩ ѩꙁѧ. ѹнжлъ ес слѫ еѩ. вьꙁвгнѫлъ ес многꙑ главꙑ. повненꙑѩ грѣхꙑ. болѣꙁньм
СЕ
28b 10—11
аꙁъ же жьрѫ богѹ момѹ їс хсѹ томѹ дномѹ слꙋгѹѭ. арꙗнъ вовода раꙁгнѣвавъ сꙙ рее. ꙁълаа главо дръꙁнѫ л досадт добрꙑѧ нашꙙ црꙙ
С
148.6
4. Наслов, заглавие, глава [на книга]
глаⷡ҇ еванⷸ҇ълѣ еже отъ маръка
М
114.2 Б
главꙑ еваћлѣ еже оⷮ лѹ(кꙑ)
З
79.1
евⷸ҇а ѿ лоⷦ҇у глаⷡ҇ р҃д҃
А
118.16
въꙁдвгнѫт главѫ
a) ἐπαίρω τὴν κεφαλήν
Ободря се, насърча се, вдигна глава
нанаѭштемъ же смъ бꙑват. въсклонте сѧ въꙁдвгнѣте гла(въ)вꙑ вашѧ. ꙁане прблж сѧ ꙁбавлене ваше
М
Лк 21.28
З
b) αἴρω κεφαλήν
Проявя непокорство, разбунтувам се
ѣко се враѕі твоі въшюмѣшѩ. ї ненавідѩштеі тебе въꙁдвігѫ главѫ
СП
82.3
глава ѫгълѹ
κεφαλὴ γωνίας
Крайъгълен камък
гла мъ с. нѣсте л ьл нколже въ кънгахъ. камень егоже не врѣдѹ сътворшѧ ꙁждѫште. съ бꙑстъ въ главѫ ѫгълѫ
М
Мт 21.42
ЗI,
СК. Срв.Мк 12.10
М,
З;Лк 20.17
М,
З;СП 117.22
въ главѫ
εἰς κεφαλήν
Начело
ꙁбаві мѩ отъ пр.рѣканъѣ людъска. поставіші мѩ въ главѫ ѩꙁꙑкомъ
СП
17.44
пробт главѫ [комѹ]
κεφαλιόω [τινά]
Строша главата [някому]
ꙇ пакꙑ посъла къ нмъ дрѹгꙑ рабъ. ꙇ того каменемь бвъше пробшѧ главѫ емѹ. ꙇ посълашѧ бещьстъна
М
Мк 12.4
З
отъсѣщ главѫ [комѹ]
κρούω [τινὰ] ξίφει
Обезглавя, посека
стаа ... съ радостѭ протꙙже вꙑѭ своѭ. сѣьца отъсѣе главѫ
С
14.18
меемь отъсѣщ главѫ [комѹ]
ὑποβάλλω [τινὰ] ξίφει
Отсека главата [на някого], обезглавя
аꙁъ надѣахъ сꙙ ꙗко меемъ отъсѣеш м главѫ. ꙁан҄е мол҄ѭ тꙙ повел то сътворт
С
254.2
М
З
А
СК
Б
О
Н
Е
СП
СЕ
К
С
П4
Гр
κεφαλή
κεφάλαιον
τὰ κεφάλαια
κορυφή
κόμη
κέλλη
Нвб
глава
ОА
ВА
АК
Бот
НТ
Дюв
НГер
МлБТР
ЕтМл
ЕтБАН
БТР
АР
РБЕ
ДА
Срв
Глава
МИ
АМС,Слав. нас. Алб
Главата
МИ
АМС,Мак. код
Глава
МИ
Главан
МИ
СНМБ
Глава Панега
МИ
ВлГ,БЕО
Главчо
ЛИ
Главчев
ФИ
Главинов
ФИ
Главанаков
ФИ
СтИл,РЛФИ