Старобългарски речник
врѣдъ
врѣдъ
-а
м
1. Телесна повреда, увреждане [рана, обрив, струпей, травма и под.]
мⷧ҇о нⷣ҇а емѹже естъ врѣдъ въ ѹстѣхъ. л въ ѹшью. егꙿда же хощеш творт. вьсплюн на врѣдъ
СЕ
27b 23, 28а 2
ꙇ отрѣб ѹста его. ѡтърн отъ нхъ врѣдъ сѫще вь нхъ
СЕ
28а 23
ꙇцѣлѣѭщааго вꙿсего ка ... отъ вꙿсего врѣда. ꙇ стрѹпа. ꙇ отъ вꙿсего недѫга. ꙇ отъ вꙿсего прокаженѣ. ꙇ отъ вꙿсѣкоѩ ѩꙁѧ. ꙇ отъ вꙿсѣкоѩ болѣꙁн
СЕ
41b 13
налож крадѫ велкѫ. лѣвѫѭ своѭ рѫкѫ въꙁлож на огнь ... врѣдꙿ лѣвꙑѧ прѣтръпѣвъшѹ. на попрань пославшааго тѫ дꙗвола
С
521.10
Болест, страдание, недъг.
нкътоже бо таѩ врѣдъ сво ... т ꙇцѣлѣетъ ... едъва полѹтъ ослабѫ врѣдѹ своемѹ
СЕ
68а 8, 11
нкꙑже бо врѣдъ тѣлесънꙑ. не цѣлѣетъ прсно въ пѣнъствѣ сѫщю. ꙇ въ обѣдань
СЕ
69а 25
женꙑ ... мѫштꙙ танꙑѧ врѣдꙑ ... болꙙштꙙ ѹдрѫенꙑ отъ длъгааго врѣмене страстьнааго ... аб же аꙁаахѫ танꙑѧ хъ страст
С
557.1
тꙙжестѭ пльтолюбвааго бѣса велм съдръжмъ ... съ сльꙁам вьпл҄ьмь сповѣдааше сво врѣдъ ратъ
С
276.14
2. Вреда, щета, повреда, ущърб, загуба
дрѹгꙑѧ же же на врѣдъ бѣаше ловѣкомъ обл
С
45.6
аꙁъ тебе о пробрѣтен въпрашахꙿ. тꙑ же м врѣдъ повѣдаш
С
447.12
беꙁ врѣда
a) ἀβλαβής
Невредим
прѣбꙑста въ мꙙ хрстово беꙁ врѣда
С
139.13
аште ꙁлѣꙁеш ꙁꙿ огнꙗ беꙁъ врѣда. вѣрѹмъ отъ тебе проповѣдамѹѹмѹ бѹ
С
540.21
вьлѣꙁе вь пешть горѫштѫѭ ... ꙁлѣꙁе ... беꙁ врѣда цѣлъ
С
541.4
b) ἀβλαβῶς
Невредимо
вѣ беꙁ врѣда шъдъша прдоховѣ къ старьцѹ
С
297.7
нѣстъ врѣдъ
οὐ βλάπτει
Няма вреда, няма загуба
мѹже подараахѫ трѣбам. не на ѹспѣхъ. нъ да не бѫде отъ н҄его врѣда
С
35.28
врѣдъ творт
βλάπτω
Пакостя, вредя
то вꙑ врѣдъ творꙙтъ псменаꙗ
С
404.3
не врѣдѹ сътворт ьто
ἀποδοκιμάζω τι
Сметна, обявя нещо за негодно; отхвърля нещо
гла мъ с. нѣсте л ьл нколже въ кънгахъ. камень егоже не врѣдѹ сътворшѧ ꙁждѫште. съ бꙑстъ въ главѫ ѫгълѫ
М
Мт 21.42
ЗI,А
[
въ рѧдѹ
погр.
вм
врѣдѹ],
СК
[
вь рꙙдъ
погр.
вм
врѣдѹ,
Шчепкин,
с. 212]
Срв.Лк
20.17
М,З;Мк
12.10
М,З;
СП 117.22
несоже врѣда прмъ
ἀπαϑής
Непострадал, невредим
стъі ... оста ньсоже прмъ врѣда. ѫтрь сꙑ ѹ огꙿнꙗ
С
23.4
прѩт врѣдъ
ἀδικέομαι
Пострадвам
мѫтел҄ь же вдѣвъ свꙙтаꙗ. не прмъша врѣда нкакогоже. вьꙁбѣсвъ сꙙ дастъ о н҄ею отъвѣтъ
С
184.30
М
З
А
СК
СП
СЕ
С
Гр
βλάβη
βλάβος
πάϑος
μώλωψ
λώβη
врѣд
Нвб
вред
остар
ВА
Бот
НГер
МлБТР
РБЕ
вряд
ДА
вреда̀
ж
ОА
ВА
Бот
Дюв
НГер
МлБТР
ЕтБАН
БТР
РБЕ