прѣжде нареч предл I. нареч Преди, по–преди, по–рано от момента на говорене аще ѹбо ѹꙁьрте сна ловскааго въсходѧща деже бѣ прѣжде М Йо 6.62 З А тъгда же вьнде. і дрѹгꙑ ѹенкъ пршедꙑ прѣжде къ гробѹ. і вдѣ  вѣрова М Йо 20.8А ꙁане онъ прѣжде въꙁлюб насъ Е 37б 6—7 трѹждаѫщомѹ сѧ дьлат(е)лю подобаетъ прѣжде отъ плода въкѹст Е 1а 7 л прѣжде. раꙁорілъ есі ꙁавѣтъ раба твоего СП 88.40 і въкѹсⷮ҇. ірѣ прѣжде ѿ҇ неⷿ҇ СЕ 21а 15 і справленье непольꙁъно ті бъⷭ҇і. створі ѹбо прѣжде. о немьже жрътва прінесена бъⷭ҇і К 9а 27  прѣжде повелѣвъ нестѹѹмѹ дхѹ отт  пешт сꙙ дѣломь отъгна  С 42.7  абь томѹ жде автъ сꙙ еппѹ.  глⷭ҇а ѹслꙑштъ пртранъ. глагол҄ѫштъ к н҄емѹ д къ рабѹ момꙋ акѡвѹ. гоже т  прѣжде авхъ С 530.12 аꙁъ бо свомѹ ѹтелю покарѣѭ сꙙ. ѹмрѣт ꙁвол҄ѫ пае. а не прѣстѫпт словесе мѹ.  подвꙁаѭ сꙙ не ꙁмѣнт ꙗже прѣжде навꙑкохъ. потомъ же  наѹхъ С 126.24 не прѣжде л отъ мене посъланъ бꙑстъ С 249.4 прѣжде ѹбо глаголаахъ ꙗко рѫка стъ ѧꙁꙑкъ нашъ С 379.26 лѣпо бѣ мѹ прѣжде поставт дрѣво тано крьста С 404.24 II. предл род За означаване, че действието се извършва, настъпва по–рано от определено време или събитие: преди не подобте сѧ ѹбо мъ. вѣстъ бо отецъ вашъ хъже трѣбѹете. прѣжде прошенѣ вашего М Мт 6.8 З А СК тако бо іꙁгънашѧ пророкꙑ. іже бѣшѧ прѣжде васъ З Мт 5.12 сѫⷠ҇ прѣжде въꙁдвга. крстѹ А 116а 20 неⷣ҇ прѣжде рождства хва. вь нѭ же бꙑваетъ паⷮ҇ стъмъ оцмъ. авраамѹ  саакѹ аковѹ. евⷸ҇ ꙙг ѿ маⷴ҇ глаⷡ а҃ А 130а 16 прѣжде мѧ по҇ⷭ Е 1б 2 ї съмѣріть клеветьніка і прѣбѫдетъ съ слъньцемь. прѣжде лѹнꙑ рода родъ СП 71.5 ї рѣва прѣжде деньніцѩ родхъ тѩ СП 109.3 бѫдѫтъ ѣко трѣва на ꙁъданіхъ. ѣже прѣжде воꙁдръванѣ съше СП 128.6 бже ... съвѣдъ прѣжде бꙑтѣ хъ СЕ 18b 2 помол сѧ вееръ трщ. прѣжде прѣданѣ своего СЕ 46b 25 же  прѣжде съмрьт съмрьтьнъ бꙑстъ С 66.15  жьрѣте богомъ прѣжде мѫкъ С 69.24 а прѣжде патраршъства. црънорꙁъцъ бѣ въ манастꙑр С 119.18 проѹвѣдѣвъ прѣжде тр дьн. съконьан сво С 168.17 доньжде прѣжде εἰ μὴ πρότερον Докато не не матъ прѣт на онѫ странѫ. доньжде прѣжде сповѣстъ мꙙ га мого їс хса С 151.30—152.1 пещ сѧ прѣжде προμεριμνάω Грижа се, безпокоя се от по–рано егда же водѧтъ вꙑ прѣдаѭште не пьцѣте сѧ прѣжде то въꙁглаголете. (н)н поѹате сѧ М Мк 13.11 З повѣдат прѣжде δηλόω πάλαι Предсказвам, предричам не повѣда л прѣжде богъ пророкомъ С 330.23 пожьренꙑ прѣжде πρωτόϑυτος Който е първото приношение [за убития от брат си Каин праведник Авел] [образно] тѹ авьлъ пожъренꙑ прѣжде С 460.12—13 прѣжде бꙑт враждѫ мꙑ προϋπάρχω ἐν ἔχϑρᾳ ὤν Враждувам от по–рано, от преди бꙑсте же с дрѹга. ꙇродъ же  платъ въ тъ день съ собоѭ. прѣжде бо бѣашете вражъдѫ мѫшта междю собоѭ М Лк 23.12 З прѣжде варвъше οἱ προλαβόντες Предходници, предшественици обае прѣжде варвъшхъ вамъ бедѣдѹмъ съкаꙁанꙗ С 345.15—16 прѣжде врѣмене πρὸ καιροῦ Преди време ꙇ се въꙁъпсте глща. то естъ нама  тебѣ ссе сне бж. пршелъ ес сѣмо прѣжде врѣмене мѫтъ насъ М Мт 8.29 З А СК  гладѹ пакꙑ хотꙙштѹ бꙑт. прѣжде врѣмене прготовьꙗше ѹенкꙑ своѧ на молтвѫ С 569.20 прѣжде въпт προανακράζω Предварително възгласявам же вь н҄емь просвьтѣ сꙙ немрьемꙑ свѣтъ. тѣмже ꙗвѣ прѣжде вьпꙗше саа к н҄мъ глагол҄ꙙ С 323.1—2 прѣжде въспѣт [прогласт] προαναφωνέω Предскажа, предрека ꙗкоже  блаженꙑ дауꙑдъ. прѣжде вьспѣ глагол҄ꙙ С 326.1 се бо пророкъ прѣжде ꙁдалее проглас С 246.29 прѣжде вѣдѣт προβλέπω Зная от преди; предвиждам; имам прозрение прѣжде бо вѣдѣаше ꙗко семѹ стъ бꙑт С 51.1—2 прѣжде вѣкъ, прѣжде вѣка πρὸ αἰώνων, πρὸ αἰῶνος Преди създаването на света бъ же цръ нашъ прѣжде вѣкъ съдѣла спсене посрѣдѣ ꙁемѧ Е 32а 8 Срв. СП73.12 дноѭ прѣжде вѣка род сꙙ С 242.26—27 сѫштааго  прѣждесѫштааго прѣжде вѣкъ С 163.27 прѣжде даже πρίν, πρὶν ἤ, πρὶν ἢ ἄν, πρὸ τοῦ Въвежда подчинени обстоятелствени изречения за време: преди да, преди още да ѣко вь сьѭ. ношть прѣжде даже кокотъ не въꙁгластъ. тр кратꙑ отъвръжеш сѧ мене М Мт 26.34 З А СК прѣжде даже не сьнѧсте сѧ. обрѣте сѧ мѫщі въ рѣвѣ ѿ дха ста А Мт 1.18 СК Б отъвѣшта съ  рее емѹ. прѣжде даже не въꙁглас тебе флпъ сѫшта подъ смоковьнцеѭ вдѣхъ тѧ М Йо 1.49 З А СК ослаб мі да поѫ. прѣжде даже не отідѫ і кътомѹ не бѫдѫ СП 38.14 даѩ вꙿсѣмъ прошенѣ. прѣжде даже не просѧтъ. тебѣ сѧ мл дѣемъ СЕ 61b 14 не остав насъ. прѣжде даже не въꙁвратмъ сѧ вь ꙁемⷧѭ. съподоб нꙑ къ себѣ въꙁвратт сѧ СЕ 62b 6 ꙇ бѣаше емѹ отъвѣштано дхмь стꙑмь. не вдѣт съмрът прѣжде даже вдтъ ха гнѣ М Лк 2.26 З, А, Б. Срв.Лк 2.26 СК прѣжде каꙁат προδιατυπόω Предварително показвам; предсказвам нъ  но бол҄ьше. же грꙙдѫшта мъ прѣжде каꙁааше С 417.23 прѣжде мала врѣмене πρὸ βραχέος Преди малко даждъ м тѣло їсосово (!). омраьшааго сльнце прѣжде мала врѣмене С 454.10 прѣжде малꙑ Преди малко, преди известно време ꙗкоже прѣжде малꙑ свома рѫкама самѫ тѫ оставъшѫ водѫ С 549.26 прѣжде мнѫвꙑ προλαβών Изминал, отминал н пакꙑ мьн. ѣко мнѫвъшее лѣто прѣжде СЕ 91а 26 прѣжде поѹат сѧ προμελετάω Подготвям се, приготвям се, предварително обмислям положте ѹбо на срдъцх вашхъ. не прѣжде поѹат сѧ отъвѣщат М Лк 21.14 З А СК прѣжде прт ἔρχομαι πρῶτον, προοδοιποιέω Предваря, изпреваря  въпрашаахѫ  глѭште ѣкоже глѭтъ кънжьнц. ѣко л подобаатъ прѣжде прт М Мк 9.11 З подобаше прѣжде прт вѣстьнкѹ. прѣдъ господьн҄емъ пршъствмъ С 245.17 прѣжде проповѣдат [повѣдоват] προανακηρύσσω, προκαταγγέλλω Предсказвам, предвещавам н л ꙁахарꙗ свꙙтꙑмъ дѹхомъ прѣжде проповѣда радость сѡнѹ С 337.2 како с прьва словесе. стꙑдѣн вамъ прѣжде повѣдѹ пророкъ С 325.27 прѣжде прѧтат προαναστέλλω Предварително забранявам не пртꙙжте ꙁлата. н сьребра. н мѣд въ поꙗсѣхъ вашхъ. съ горꙑ прѣжде прꙙт ѧ (погр. вм. прꙙтаѧ, Север., с. 411, бел. под линия) тебѣ. сьребролюбьствꙗ съкаꙁан. не томѹ л ѹааше вънѫ С 411.6 прѣжде рещ [рещ прѣжде] a) προλέγω, πρόφημι Кажа предварително, по–рано тае прде на савнѫ. рее бо прѣжде  піѡн. ꙗко нарьц себе еѡдот. да не въпадеш отъ мене пакꙑ. въ рѫцѣ беꙁаконьнѣ тво госпожд бꙑвъшї С 132.9 ꙗкож (!)  прѣжде рѣхъ С 147.28 b) προλέγω Предскажа, предрека се прѣжде рѣхъ вамъ М Мт 24.25 З А СК прѣжде сего πρὸ μικροῦ, πρὸ τούτου По–рано, преди се естъ кръвь моѣ о неіже прѣжде сего. бестѹдънꙑ съвѣтъ творѣаше. съ беꙁѹмнꙑмі фарꙑсѣі К 7b 27 ꙗко ж(е бо крь)щен (м҃ дн) скꙋшаемъ бꙑстъ. не ꙗко  прѣжде сего одол҄ѣт не можааше Х I Вб 24 прѣжде съвѣщат προαναφωνέω Предскажа, предрека, предвещая добрѣ  о семь съ нѣм прѣжде сьвѣшта о васъ пророкъ саꙗ рекꙑ С 325.14—15 прѣжде съложеньꙗ мра πρὸ καταβολῆς κόσμου Преди сътворението на света ѣко въꙁлюблъ мѧ ес. прѣжде съложенѣ мра М Йо17.24 З А СК прѣжде ѹсъпъше [повъше] προκεκοιμημένοι, προαναπαυσάμενοι Които са починали по–рано  поко дшѧ рабъ твохъ. прѣжде ѹсопъшхъ СЕ 64а 1—2 Срв. СЕ64b 16 ꙇ поко ... ꙇ всѧ дшѧ. прѣжде повъшѧѩ СЕ 65b 1 реенаꙗ прѣжде τὰ προειρημένα Казаните преди неща отвръꙁ же сѧ не тъкъмо реенꙑхъ прѣжде. нъ еще  своеѩ дшѧ СЕ 90а 6 съвѧꙁанꙑ прѣжде πρωτόπλαστος, πρωτόκτιστος Който е затворен по–напред, по–рано [образно] тѹ съвꙙꙁанъ адам съвꙙꙁанꙑ прѣжде С 460.11 адамъ онъ. съвꙙꙁанꙑ вьсѣхъ къ прѣжде С 468.1 съꙁьданꙑ прѣжде πρωτόπλαστος Първосъздаден егоже вдѣвъ адамъ съꙁданꙑ прѣжде С 468.14 ѹмьрꙑ прѣжде πρωτόϑνητος Който е умрял пръв тѹ съвꙙꙁанъ адамъ съвꙙꙁанꙑ прѣжде.  ѹмьрꙑ прѣжде вьсѣхъ С 460.11 М З А СК Б О У Е СП СЕ К С Х Гр τὸ πρότερον πρῶτον πρῶτος πρό [τὸ] πρίν πάλαι πρώην ἤδη Нвб прежде книж остар ВА РРОДД Срв преж диал НГер ЕтМл ДА