Исторически речник
крьстъ [+]
Nmos | Nmgs | Nmds | Nmas | NmEs | Nmis |
крьстъ, крьсть | крьста | крьстѹ, крьстов | крьстъ, крьсть | крьста | крьстомь, крьстомъ |
Nmls | Nmvs | Nmop | Nmgp | Nmdp | Nmap |
крьстѣ | крьсте | крьст, крьстове | крьстъ, крьсть, крьстовъ, крьстовь | крьстомъ, крьстомь, крьстовомъ, крьстовомь | крьстꙑ, крьстовꙑ |
Nmip | Nmlp | NmOu | NmGu | NmDu | |
крьстꙑ, крьстовꙑ, крьстъм | крьстѣхъ, крьстѣхь, крьстохъ, крьстохь, крьстовохъ, крьстовохь | крьста | крьстѹ | крьстома |
крьстъ
-а
м
1. Кръст за разпъване
ꙁадѣшѧ емѹ крстъ ност по сѣ
М
Лк 23.26
З
крстѹ твоемѹ покланѣемъ сѧ
Е
32б 15
ꙇюдѣі же ѹбо інꙑ внꙑ оставльше. на кръстъ сѧ ѹстръмішѧ
К
11а 8
Кръст, като символ на християнството.
нъ дѣволъ въꙁьмъ крьстꙙ (погр. вм. крьста, Север., с. 400, бел. под линия) скѹшен сътвор
С
400.30
прьвѣ вьерашьнꙗаго владꙑка на крьстѣ бѣаше
С
495.11
Образно
вꙑ красѹте сꙙ ꙁлатомъ. аꙁъ же крьстомъ
С
19.22
днⷭе беꙁь ѡ̇ц͠а сн͠ь | роди сѧ ⸱ и̇ всѣ тварь дари є̇моу | приносить ⸱ ꙁемлѣ ꙗ̇сли ⸱ каме|ни̇ делꙿвы каменꙿни̇ ... дрѣво , крьста ⸱ кртⷭь | раꙁбои̇ныка
Златоуст
43б
Кѡнстандинь црь сь мтриѫ Еленоѫ, иꙁнесъ иꙁ бѹкѹ ꙁемною животворивыи кръстъ гнь
Бел.
56.1
Того рад пргвоꙁд сѧ на крьстѣ жль оцьта въкѹс• да горькаего въкѹса ꙁбавтъ нꙑ
КО пасх.
Кръст, като символ на християнството.
ꙇ егоже слъньце не можаше оулоучіти • крстъ въсьѣвъ просвѣти
Сл. Вел. пет.
2.
ꙇ же не прметъ крста своего въ слѣдъ мене грѧдетъ
М
Мт 10.38
З
А
СК
Прен. Страдание, мъчение за християнската вяра
3. Прен. Опора, основа.
Вь врѣме же ѡно прѣклонить Господь Богь вседрьжитель невьдрьжимоую іарость свою и страш'ноую сїлоу крѣпости своѥѥ • простреть роукоу свою на градь сїи • и вьсхытить его крѣпостыю •и срьпомь сїлы своѥ подсѣчеть крьсть їже под градомь • и повелить водамь • їже оть вѣка носеть его • пожрѣти его
Епиф.
4. Кръст, свещена утвар.
И вьсхытить всакы сьсоудь оть всакого храма • И сьбереть все ѡбразы светыихь • и чьстьныѥ крсты • и светаꙗ еуангелиꙗ и все апостолы • и всакыѥ писаныѥ книгы како любо писаноѥ доуховно полагаѥмоѥ • и сьтворить гомрадоу/!/ великоу • и положить имать ѡгнь • и пожежеть вса
Епиф.
съ кръстꙑ
λιτανεύοντες
С пеене на литании
да стꙑ тъ еппъ. вьсемѹ клросѹ свомѹ повелѣ събьрат сꙙ на сьповѣдан ꙗвьньꙗ того. съ кръстꙑ къ пештерѣ то. деже къ божї жветъ т
С
529.23
сторя крьсть
Прекръстя се.
и като ѧ́ видѣ́ Сты́й дими́трïе. Стори́ кр҇ⷭть на се́бѣ си́, и реⷱ҇:́ Въ и́ме хво дето́ е ре́кⸯль на́мь, да настъ́паме на змḯе и на скорⸯпíе и на сичка си́ла вра́жïѧ
Тр. дам.
121
вж
<Дума от речника>
М
З
А
СК
Б
Е
СЕ
СС
ТФ
К
С
И
СН
Тр. дам.
КО пасх.
Златоуст
Епиф.
Бел.
Сл. Вел. пет.
Гр
σταυρός
τὸ ξύλον τοῦ σταυροῦ
Χριστός
кръстъ
крестъ
Нвб
кръст
ОА
АК
НТ
Дюв
НГер
ЕтМл
МлБТР
БТР
АР
ДА
Срв
Кръст
МИ
Кръстати дуб
МИ
Кръстевци
МИ
Кръстанива махала
МИ
Кръстинци
МИ
Кръстино трълище
МИ
ЙЗах,Кюст.кр
Кръсто
МИ
Кръстачка
МИ
Кръстато дърво
МИ
ЙЗах,Кюст
Кръстец
МИ
Крсто чешме
МИ
Мл,МНСрМ
Кръстеви лиляци
МИ
Кръстопът
МИ
ИД,МНЛом
Кърс
МИ
ГХ,МИМ
Кръста
МИ
Кръстатия връляк
МИ
Кръстатия цер
МИ
ЙЗ,МИПан
Кръстопакя
МИ
ЙЗ,МИПир
Кръстец
МИ
СНМБ
Кръстьо
ЛИ
Кръстев
ФИ
Кръстан
ЛИ
Кръстанов
ФИ
Кръстина
ЛИ
СтИл,РЛФИ