Исторически речник
жть [+]
NnOs | Nngs | Nnds | Nnis | Nnls | NnOp |
жт, жть | жтꙗ, жта, жтьꙗ | жтю, жтѹ, жтью | жтмь, жтьмь, жтмъ, жтьмъ, жтмь, жтмъ | жт, жть, жт | жтꙗ, жта, жтьꙗ |
Nngp | Nndp | Nnip | Nnlp | NnOu | NnGu |
жт, жть, жте | жтмъ, жтьмъ, жтмь, жтьмь, жтмъ, жтмь, жтомъ, жтамъ | жт, жть, жт, жтм | жтхъ, жтьхъ, жтхь, жтьхь, жтхъ, жтхь | жт, жть | жтю, жтѹ, жтью |
NnDu | |||||
жтма, жтьма, жтма, жтма |
жть
-ꙗ
ср
1. Живот, съществуване
наше бо жте на нбсехъ естъ
СЕ
90b 13
Срв.С
349.24
мѫж вь самомъ цвѣтѣ юност. о жтї небръгъше ... га вьꙁлюбьше
С
97.7
раꙁболѣвъ сꙙ ѧꙁеѭ. хотꙙ жть оставт. помол сꙙ господев глагол҄ꙙ
С
536.6
поштꙙд жтꙗ мого мол҄ѫ сꙙ тво свꙙтꙑн҄. нкомѹже танꙑ вьꙁвѣшта
С
286.14
тако ꙋбѡ дѣанїемъ въ вдѣнї ѻбрѣте вьсхѡⷣ. словѡмь дѣлѡмъ жтїе ꙋкрашъш, прѣбыⷭ лѣта довѡлна вь пꙋстын
Петк.
77v.7.
жте неконьаемо
Вечен живот
нъ дажⷣь м рад сего богатно въꙁмъꙁдїе єже с тобою жтїе неконаемое, неѹгашенѹ съхранвь свѣщѹ дв͠ьства моего єже въ те сповѣданїа маслоⷨ напааемꙋ просвѣщаемѹ
Нед.
610r.24.
2. Жизнен път, времетраене на съществуванието
съподоб ѣ мромь дховьнꙑмь. проее жте ею. съконьат
СЕ
8b 20
сѫтъ ѹбо же вьсе жт сво лѣнꙙтъ сꙙ
С
375.8
ꙗкоже таковѹѹмѹ мѫжѹ въ наꙙтцѣ жтꙗ го
С
521.8
мъсл(.) еже ... вь вꙿсе жть свое сꙿтворлъ ... вꙿсего (ꙁ)наѩ да ѣвш. твоеѭ же благодѣтьѭ
Р
VII 4.19
3. Начин на живот
аште ѹбо въ неправедьнѣемь жт не бꙑсте вѣрьн. въ істньнѣмь къто вамъ вѣрѫ метъ
М
Лк 16.11
З
СК
дажд емѹ жте благообраꙁъно. жте добродѣано. і неꙁаꙁоръно
СЕ
99a 2
тръпш вꙿсѭ тѫгѫ. і пеаль мьншъскааго жтѣ. црства рад нбсънааго
СЕ
87a 21
сімі бо псалъм поѣхѫ. въ вестъсѣмь ꙁаконѣ ... егда ѩ плѣнішѧ да імѫтъ памѧть домашънѣго жітьѣ
К
7а 37
по ꙁаповѣдемъ бжꙗмъ жт прѣпроводвъшꙙ
С
542.17
бѣ мѫжъ нѣкꙑ аггꙿелъско жт мꙑ. подобьно нравомъ жт. прѣмѫдрааго сумеѡна пріобрѣтъ. на стлъпѣ бо бѣаше стоѧ
С
557.21—22
нмже мнее б͠говдца ліѫ подрⷤаваѫ жтелствѡ (л) стннѣшее рещ, кртⷭлѣ въ въсемъ подраⷤваѫщ жтїемъ
Петк.
76v.25.
4. Прехрана, средства за живот
вьс бо отъ ꙁбꙑтъка своего въвръгѫ. а с отъ лшенꙗ своего вьсе елко мѣаше въвръже. вьсе жте свое
М
Мк 12.44
З
слꙑша адама ота домꙋ спадъша. ловѣка породьнааго гражданна. беꙁъ ꙁемьнааго трѹжданꙗ жвѫшта ... на жт трѣбѹѭшта
С
429.27
5. Житие, животоописание, биография
мѣсꙙца марта въ аі. жт гргора папꙑ рѹмъскаго
С
112.15
жт їꙗкѡва рънорꙁьца. много мꙑ ѹмл҄ень
С
513.15
се стъ свꙙтааго дометꙗ жтіе. се естъ правѣднка мѫен
С
219.24—25
Сцево жтїе велкааго ц͠ра. сцева справлнїа дѡблꙗаго кѡнстантіна
Конст.
438v.9.
6. Жилище, дом
кто ѡт кѫдѹ кым ѡбраꙁомь само прїде, въпрашаахѫ. Жтїе же твое ѡтьство ѡт кѫдѹ
ЙР
13.24.
Мое ѹбо жтїе по апостолѹ на небесех єсть, ѡт нѫдѹже спастелѣ аѫ, ѡтвѣщавааше, ѡтьство же вышнї Ієр[о]салмь
ЙР
13.25.
жть мѣт
τὴν κατοικίαν ἔχω
Живея някъде, пребивавам
мол го попешт сꙙ о пещерѣ. рекꙿше о гробѣ. вь немже жт мѣаше стꙑ
С
531.28
прешедꙿше въ пештерѫ. деже жт мѣаше стꙑ еппъ
С
537.18
добромь жтьмь
ἐνάρετος
Който има добродетелен живот
не моштъно т стъ т. аште да не въꙁвратвъ сꙙ въ стꙑ градъ. ї деш въ лаврѫ рьньца савꙑ. побесѣдѹш къ ръньцѹ їѡанѹ къ мльалвѹѹмѹ мѫжѹ правьдвѹ добромъ жтмъ
С
294.11—12
говѣно жть
εὐλάβεια
Богобоязлив живот
хранш л сѧ въ дѣвьствѣ ꙇ цѣломѫдрь. ꙇ говѣнѣ жть
СЕ
87а 14
жть се [нꙑнѣшьн҄е, настоѩще]
ὁ παρὼν βίος, [οὗτος] ὁ βίος, ὅδε ὁ βίος, ἡ τοιαύτη ζωή, ἡ παροῦσα ζωή, ἡ ἐνταῦϑα διατριβή, ἡ ἐνταῦϑα διαγωγή
Този свят, земният живот
аште те отъпѹстші врагѹ твоемѹ. не того ес(.)і обідѣлъ. нъ самъ се е(.) ономѹ б(.) мъногашт на семь жіті пакость творілъ есі
К
9а 9
акꙑ агньц посрѣдѹ влъкъ расхꙑштен бꙑхомъ. съклюшꙙ бо насъ грѣс сво. жт хотꙙште въ маловрѣменꙿнѣѣмъ семъ жт. въ бѫдѫштмъ вѣцѣ ѹмрѣхомъ
С
108.12
тъгда вьсе же вь семь жт прѣобдѣвъ. въ обѣштанꙑхъ благꙑхъ прѧтю подвꙁатъ сꙙ
С
252.6
тако ѹбо вь семь жт многьішт събьіваетъ сѧ бьіт. наьн(ъ)ше бо рьвьноват на доброе подвꙁаѭште сѧ ꙗкоже дрѹгѹ дрѹга добрѣшѹшѹ бьіт
ЗЛ
IIа 15
довьлѣетъ т вꙿ семь жть. подвгнѫт сѧ. на невдмꙑѩ слꙑ вражѩ
СЕ
91b 1—2
прославьн бꙑвъше о хѣ. памѧть вь жт семь оставшꙙ. на съпасен вьсѣмъ вѣрѹѭштїмъ
С
81.16
ꙗко мноꙁ отъ лкъ. н льгъко. не съ многоѭ болѣꙁнѭ жтꙗ сего отъходꙙште. н нꙑнꙗшьнꙙѧ жꙁн съподобшꙙ сꙙ
С
98.26
не посълалъ мꙙ стъ гь да бѫдѫ съ тобоѭ въ жт семъ
С
123.3
прѣмногаꙗ благаꙗ вьнесена бꙑшꙙ. тѣмꙿ прѣльсть демонъскаꙗ раꙁор сꙙ. тѣмь рѫгамъ сꙙ сьмрьт. тѣмъ прꙁьрмъ нꙑнꙗшьне жть
С
497.3
многѫ прмемъ съвꙑшн҄ѫѭ помошть сце бо вьꙁмошт мамъ. вльнꙑ нꙑнꙗшнꙗаго жтꙗ хранꙿно прѣплѹт
С
497.5
гі ...вꙿсѣмъ строѩ. ꙇ настоѩщее наше жте. ꙇ бѫдѫщааго намъ наслаждене ... блгв пщѭ нашѭ
СЕ
16b 16—17
жть вѣьно [грѧдѫще, небесьно]
῾η οὐράνιος ζωή
Вечният живот, раят; мястото, отредено за праведниците
небесьно любꙙтъ вѣно жт
С
542.21—22
да веселѧтъ сѧ въ грѧдѫштее жітье
К
3а 17
М
З
А
СК
Е
СЕ
К
С
Р
ЗЛ
Гр
βίος
ζωή
πολιτεία
πολίτευμα
τὸ συζῆν
συανανστροφή
ἰδιωτεία
ἡλικία
διάϑεσις
οι῎κησις
κατοίκησις
ἄσκησις
στρατεία
ἁγνεία
σωτηρία
μαμωνᾶς
[вар. τρόπος]
жт
жтье
жітье
жте
Нвб
житие
остар
ОА
ВА
АК
НГер
ЕтМл
МлБТР
РБЕ
ЕтБАН
БТР