Старобългарски речник
т 
т -дѫ -деш несв св прич. мин. деят. шьдъ 1. Вървя, изминавам някакъв път, разстояние бꙑстъ же дѫштемъ по пѫт. рее еднъ къ немѹ М Лк 9.57 З А СК ꙇ отъ тѫдѫ шедъше дѣахѫ скоꙁѣ галлеѭ М Мк 9.30 З А СК ꙇ де по вьсемѹ градѹ. проповѣдаѩ елко сътвор емѹ съ М Лк 8.39 З А СК бꙑстъ ... ꙇт емѹ сквоꙁѣ сѣанѣ М Лк 6.1 З свꙙтаꙗ же доста радѹѭшта сꙙ С 185.2 сьрꙙштамъ го дѫшта на жрѣбꙙт С 341.9 самъ їс дѣаше с н҄ма С 474.20 отꙿпѹст го пѫтемъ свомъ т С 527.17 ꙗнъ попъ пѫтьмь дѫ свѣщцѧ полагаѫ ꙁа своѧ грѣхъ БН За небесно тяло — движа се.  на небо въꙁьрѣвъ. ѹꙁьрѣ напрасно ꙁвѣꙁдѫ обраꙁъ кръстънꙑ мѫштѫ. дѫштѫ на н҄ь С 282.28 Плувам, преплувам. ѹꙁьрѣ же ссъ мьногꙑ народꙑ окръсть себе. повелѣ т на онъ полъ М Мт 8.18 З А вьлѣꙁъ пакꙑ въ корабь де на онъ полъ М Мк 8.13 З не вьнде съ ѹенкꙑ свом с въ корабь. нъ едн ѹенц его дѫ М Йо 6.22 З А ꙇ де пакꙑ на онъ полъ оръдана М Йо 10.40 З 2. Идвам, пристигам ꙇсъ ... вьꙁде на горѫ  прꙁъва ѩже самъ хотѣ. ꙇ дѫ къ немѹ М Мк 3.13 З ꙇ бꙑстъ ѣко сплъншѧ сѧ денье слѹжьбꙑ его де въ домъ сво М Лк 1.23 З А ютро же пакꙑ прде въ црквъ. ꙇ вьс людье дѣахѫ кь немѹ М Йо 8.2 З она же ѣко ѹслꙑша въста ѩдро.  де къ немѹ М Йо 11.29 З А СК ѹбо сѧ бѣж ... вꙿсѣкъ демонъ нестꙑ ... деже аще ес. ꙇ отънѭдѣже аще деш СЕ 53b 24 сьрѣте  рабъ бож артемонъ. дꙑ ꙁꙿ лова. двѧѧ жвотꙑ ѹлавьꙗѧ словомъ хсовомъ С 223.4 прде нѣкто палатї. отъ цръствѹѭштааго сꙑ града. дꙑ же отъ апамѧ С 562.7 За време — настъпвам, наближавам, наставам. се детъ годна  нꙑнꙗ прде СК Йо 16.32 Образно. вьпль содомъскъ  гоморьскъ де къ мьнѣ С 304.30 Прен.Стремя се към нещо. събрашꙙ бо ... съборъ ... не на мръ дѫще нъ на ратъ острꙙште сꙙ да хрстосѹ беьст сътворꙙт С 385.10 3. Отивам, тръгвам, отдалечавам се ѹбоѣ сѧ тамо ті А Мт 2.22 СК Б ꙇ отъвѣщавъ съ рее мъ. шедъше въꙁвѣстте оанов М Мт 11.4 З А ꙇ пршедъ отъ тѹдѣ с. ꙇде пр мор галлѣсцѣмъ М Мт 15.29 З ꙇ оставль ѩ. пакꙑ шедъ помол сѧ третцеѭ М Мт 26.44 З А СК еднꙑ же на десѧте ѹенкъ. ꙇдѫ въ галлеѭ М Мт 28.16 З А СК въставъ ꙁде сь  де въ пѹсто мѣсто. ꙇ тѹ молтвѫ дѣаше М Мк 1.35 З ꙇ отъ тѫдѹ въставъ де въ прѣдѣлꙑ тѵрьскꙑ  сдоньскꙑ М Мк 7.24 З ꙇюда скаротъскꙑ ... ꙇде къ архереомъ да  прѣдастъ мъ М Мк 14.10 З къде хоштеш шедъше ѹготовмъ да ѣс пасхѫ М Мк 14.12 З ꙁде отъ тѫдѹ.  ꙇде въ галлеѭ М Йо 4.43 З ходѧ въ тъмѣ. не вѣстъ камо детъ М Йо 12.35 З А  ѣможе аꙁъ дѫ вѣсте.  пѫть вѣсте М Йо 14.4 З А СК гла емѹ тома г не вѣмь камо деш М Йо 14.5 З А СК нъ(і)нѣ же дѫ къ посълавъшюмѹ мѧ. ꙇ нктоже отъ васъ не въпрашаатъ мене камо деш М Йо 16.5 З А СК ꙇꙁде же петръ  дрѹгꙑ ѹенкъ. ꙇ дѣашете къ гробѹ М Йо 20.3А дѫ рꙑбъ ловтъ М Йо 21.3 З А ꙇ шедъ на горѫ елеонъскѫѭ ... помол сѧ СЕ 46b 23 тогда шедъ едінъ отъ обою на (де)десѧте. наріцаемꙑ іюда іскаріотъ К 4а 15 Срв. С407.25 блаженꙑ же шедъ на мѣсто ждеже бѣаше огн҄ь раждъженъ ... мол сꙙ ... ослабт мѹ асъ малъ. да молтвѫ сътвортъ С 142.24 ; мьнѣ бо повелѣно стъ т въ асѭ С 236.16 слꙑшавъ же епскѹпъ ... де къ правьднкѹ артемѹ цѣловатъ го С 236.21 отъ ѹптꙗ не могѫтъ т въ домꙑ своѧ С 267.12 божъствънꙑ же їѡаннъ не хотѣаше т тамо С 290.8 ї деш въ лаврѫ рьньца савꙑ С 294.9 лаꙁаръ дрѹгъ нашъ ѹсьпе. нъ дѫ вьꙁбѹдтъ го С 488.2 ; дѫ длъгъ вамъ отъдатъ С 498.14  бѣжавъ де ꙗко м҃ попрштъ отъ града того С 518.30 прдѣте къ мнѣ вс. то нѣкꙿто дъ. нѣкꙿто сѧ подвжѧ Р II 4.31 Отправям се, потеглям. въгодьнкъ хрстосовъ ... прорее цѣсарѹ ѹалѹ глагол҄ꙙ ... то аще тꙑ шъдъ на рать  жвъ обратш сꙙ. то да вѣс ꙗко нѣстъ господꙿ глаголалъ нꙑнꙗ мьноѭ. деш бо на рать  сьндеш сꙙ.  не въꙁможеш стат протвѫ врагомъ свомъ С 195.7, 9 Влизам някъде. бѣс же молѣхѫ  глѭще. аще ꙁгонш нꙑ. повел намъ() т въ стадо свное М Мт 8.31 З А СК і рее мъ дѣте. он же шедъше дѫ въ свнѩ М Мт 8.32 З А СК дѣвѣ въ цръкꙿвште ждеже стотъ богъ тво С 227.21 Постъпвам някъде. моⷧ҇ на воскѫ дѫште СЕ 19а 1 аще которꙑ бѣлорꙁець. скѫпост рад клънетъⷭ҇. лютѣ ꙗко. да дастъ нщмъ мѣне свое.  шедъ въ манастꙑрь да поⷦ҇етъⷭ҇ СЕ 104а 15 Отивам някъде по принуда, изпратен съм. ѹнѣе бо т естъ да погꙑблетъ еднъ ѹдъ твохъ. а не вьсе тѣло твое детъ въ ћеонѫ М Мт 5.30 добрѣа т естъ съ еднѣмь окомь вьнт въ цсрстве бже. неже обѣ о мѫщю. ꙇт въ ћеонѫ огньнѫѭ М Мк 9.47 З ꙇ дѫтъ т въ мѫкѫ вѣънѫѭ М Мт 25.46 З А СК бѣс ... молѣахѫ  да не повелтъ мъ въ беꙁдънѫ т М Лк 8.31 З А За път — водя, отвеждам за някъде. не послѹша братъ. нъ отде пѫтемъ же въ манастꙑрь дѣаше С 291.2 a) Иди, идете, хайде да идем! аще къто пометъ тѧ по слѣ. попьрще едно. ꙇд съ нмь дьвѣ М Мт 5.41 З ѧдо д дьнесь дѣла вь вноградѣ моемъ М Мт 21.28 З съ же рее е. дьшт вѣра твоѣ спстѧ д съ мромъ М Мк 5.34 З А СК д  тꙑ твор такожде М Лк 10.37 З А СК въстан въꙁъм одръ тво. ꙇ д въ домъ сво М Йо 5.8 З А д въ кѫпѣлъ слѹамлѭ  ѹмꙑ сѧ М Йо 9.11 З А дѣте ѹбо на сходшта пѫт. ꙇ елко аште обрѧштете. прꙁовѣте на бракъ М Мт 22.9 ЗI, А. Срв. СЕ 106b 6 ідѣте се аꙁъ посꙑлаѭ вꙑ М Лк 10.3 З А сѩ оба на десѧте посъла съ. ꙁаповѣдавъ мъ глѧ. на пѫть ѩꙁкъ не дѣте М Мт 10.5 З А СК сь ... гла мъ дѣмъ въ блжьнѧѩ вьс  градꙑ. да  тѹ проповѣмь. на се бо ꙁдъ М Мк 1.38 З А СК въстанѣте дѣмъ. се прѣдаѩ мѧ прблж сѧ М Мк 14.42 З въ домъ гнь їдѣмъ СП 121.1 дѣте къ ономѹ  ръцѣте емѹ СЕ 46а 24—25 оставі тѹ даръ твоꙇ. ꙇді пръвѣе съмрітъ сѧ съ братомь своімь. ꙇ тогда шедъ прінесі даръ твоі К 9а 19, 20 д даждъ мѹ дрѹгѫѭ ѕ҃ ꙁлатцъ С 120.21 глагола свꙙтꙑ. дѣмъ въ црькъве С 228.1 нъ врѣмꙙ ѹбо прстѫпт къ гръдѣ се трепеꙁѣ. вьс ѹбо дѣмъ. сь лѣпꙑмъ въꙁдръжанмъ  стотѫ С 420.8—9 b) Махни се, махнете се, да се махнем! д ꙁа м сотоно СК Мт 4.10Б ід ꙁа мъноѭ сотоно съблаꙁнъ м ес М Мт 16.23 З ідѣте отъ мене проклѧт въ огнъ вѣънꙑ М Мт 25.41 З А СК іꙁд  д отъ сѫдѹ. ѣко родъ хоштетъ тѧ ѹбт М Лк 13.31 въстанѣте дѣмъ отъ сѫдѹ М Йо 14.31 З А СК нъ страшьно оно слꙑшашꙙ слово. дѣте не вѣдѣ васъ С 374.30 т по [въ слѣдъ] ἀκολουϑέω, ἐπακολουϑέω, κατακολουϑέω, πορεύομαι ἐ᾿πί, ὀπίσω ἔρχομαι Следвам, вървя след някого ꙇ петръ ꙇꙁдалее въ слѣдъ его де. до вънѫтрь въ дворъ архереовъ М Мк 14.54 З сь прстѫпь къ платѹ. спрос тѣло сво ... ꙇ полож е въ гробѣ ... въ слѣдъ же шедъшѧ женꙑ. ѩже бѣахѫ пршълꙑ съ нмь отъ галлеѩ М Лк 23.55 З  нѣкотор отъ вьслѣдъ дѫштꙙѧ братѧ. поꙗахѫ сь нмъ С 119.6  шедъше вьслѣдъ н҄его додошꙙ мѣста С 145.25 Ставам последовател на някого. аште кто хоштетъ по мьнѣ т. да отъвръжетъ сѧ себе. ꙇ да въꙁьметъ крстъ сво по вьсѧ дьн  ходтъ по мьнѣ М Лк 9.23 З А аще бо въ стнѫ по немь ꙁволлъ ес ꙇт. ꙇ не лъжеѭ нарееш сѧ ѹенкъ его. любш бꙑт. ѹготовт сѧ отъселѣ. не на поко ... нъ на подвгъ дховънъ СЕ 90а 13 дѫще въ слѣдъ οἱ ἀκολουϑοῦντες Тези, които вървят отзад [зад, след] слъшавъ же іс. дв с емѹ  рее дѫщмъ вь слѣдъ себе. амⷩ҇ глѫ вамъ н въ ꙁл толкꙑ вѣрꙑ обрѣтъ СК Мт 8.10 т прѣдъ [прѣдь, прѣд] a) προάγω, προπορεύομαι, προτρέχω, πρόειμι [προϊέναι] Вървя отпред, предшествам, предвождам  се ѕвѣꙁда ѭже відѣшѧ на вьстоцѣ дѣше прѣдь німа А Мт 2.9 СК ѡгнь прѣдъ німь прѣді ідетъ і попалтъ окръ врагꙑ его СП 96.3 ꙗко нѣкоторꙑ доб вонъ пъваѧ своѭ слоѭ. на сьнт ратьнкъ. прѣд дꙑ грьдѣ на ратьнкꙑ. вьꙁратъ кръстъ на лц покаꙁаѧ ѹстрашатъ ратьньскъ плъкъ С 105.13 Образно. правъда прѣдъ нмь детъ. і пололжітъ (!) въ пѫть стопꙑ своѩ СП 84.14 посланъ бꙑстъ гаурлъ къ дѣвц обрѫенѣ їѡсфов ... посъланъ бꙑстъ ѹтро дꙑ прѣдъ свѣтомъ дьньнꙑм С 244.24 b) προσπορεύομαι Пристъпвам, приближавам се ꙇ прѣдъ нмъ дете ѣковъ  ()оанъ. сꙑна ꙁеведеова глѭшта емѹ. ѹтелю хоштевѣ да егоже аще просвѣ сътворш нама М Мк 10.35 З А СК прѣдь дѫще οἱ προάγοντες Тези, които вървят пред други, предшестват други ꙇ прѣдь дѫште прѣштаахѫ емѹ. да ѹмлътъ М Лк 18.39 З А т на дѣло σχολάζω τῇ γεωργίᾳ Залавям се за работа дѣте на дѣло есе онꙑ н҄вꙑ протвѫ не копанꙑ остаѭтъ С 37.21 М З А СК Б ЗП О Н У Е СП СЕ К С ЗЛ Р БН Гр ἔρχομαι ἀπέρχομαι ἐξέρχομαι πορεύομαι ὑπάγω ὑπάγομαι ἄγω ἄγομαι καταβαίνω παραπορεύομαι διαπορεύομαι συνακολουϑέω χωρέω περιπατέω παραγίγνομαι συνέρχομαι διέρχομαι ἀνέρχομαι προέρχομαι κατέρχομαι προσέρχομαι ἐπάγω ἀπάγομαι ἀνάγομαι ἐπανάγω τρέχω ἀνατρέχω προτρέχω ὁδεύω βαδίζω ἥκω φεύγω πλέω ἐπείγομαι καταλαμβάνω διανύω ἀ᾿ναλύω εἰμί [εἶναι] γίγνομαι δεῦτε δεῦρο іт іті; ммо т вж. ммот Нвб ида ОА ВА НТ АК Бот Дюв НГер ЕтМл МлБТР АР БТР РБЕ ДА ишъл, ишла, ишло прич мин деят диал РРОДД